Биһиги Аан Дархаммыт - страница 40

Шрифт
Интервал


1898 сыллаахха В.Никифоров көҕүлээһининэн ааҕар библиотека, онтон сыл буолаат тыа хаһаайыстыбатын уопсастыбата тэриллэр. Соруга диэн үөрэхтээһин уонна сахалыы сир үлэтигэр туттуллар сэбинэн-сэбиргэлинэн хааччыйыы, агрономия төрүттэригэр үөрэтии. Бу уопсастыба уонча сыл устата улахан көдьүүстээхтик үлэлээбитэ.

В. В. Никифоров 1905–1907 сылларга, өрөбөлүүссүйэ кэмигэр, ордук тахсыылаахтык үлэлээбитэ. Сибииргэ бэйэни салайыныы туһунан дьаһал тахсыбытыгар көмөлөһөөччүлэринээн бэйэлэрэ Саха сиригэр земствоны киллэрии бырайыагын оҥорбуттара. Онно сири барытын сахалар бас билиилэригэр биэрэри уонна Дуумаҕа сахаттан бэрэстэбиитэл баар буоларын модьуйсууну губернатор олох сөбүлээбэтэҕэ. 1905 сыллаахха алтынньыга ыраахтааҕы норуокка сымнатыы оҥорорго күһэллибитэ. Нэһилиэнньэҕэ гражданскай көҥүл төрүттэрин олохтуур аатырбыт-сураҕырбыт Манифеһа тахсыбыта. Киһи күөмчүлэммэт, саныыр санаатын көҥүл этэр-тыынар, араас мунньахтар, сойуустар тэриллиилэрэ хааччахтаммат буолбута. Оруобуна бу кэмҥэ земство боппуруостарыгар бары улуустартан мустубут бэрэстэбиитэллэр мунньахтара буолбута.

В.Никифоров салайар тыа хаһаайыстыбатын уопсастыбата атын уопсастыбалары кытта бииргэ тэрээһин мунньаҕы (учредительное собрание) ыҥырыы туһунан модьуйсубуттара. Еврейдэр, инородецтар, иновердар тустарынан сэнэбиллээх, баттыгастаах сокуоннары суох оҥорорго туруорсубуттара. Дьокуускай ол күннэргэ, быһыты тоҕо аспыт халаан уутун курдук, өрө оргуйан олороро. Араас миитиннэр, собостуопкалар, учууталлар, атыыһыттар, үөрэнээччилэр, оспуоччуктар, бирикээсчиктэр сойуустара үрүт-үрдүгэр тэриллибиттэрэ. Сыылынайдар уонна кинилэри өйөөбүт Василий Никифоров баһылыктаах сахалар куорат Дууматын ыларга холонон көрбүттэрэ табыллыбатаҕа.

Сахалар сойуустара үрэллибитин кэннэ В.Никифоров хаайылла сытан Манчаары туһунан пьеса суруйар. Норуот геройунан сүрэҕэр-быарыгар мунньуллубут туох баар кыһыытын-абатын, сойууһа ыһыллыбытын, доҕотторо-атастара түһэн биэрбиттэрин, былааһы утары туруулаһыыга соҕотох хаалбытын суланан-суҥхаран этитэр. Пьеса былаһын тухары норуот туһугар охсуһуу идеятынан өрө күүрүү тэҥэ дьон-сэргэ биир санааҕа кыайан түмүллүбэтиттэн хомойуу, хоргутуу күүстээхтик бэриллэр. Бастаан утаа самодеятельнай куруһуоктарга пьеса сахалыы оонньонорун цензура көҥүллээбэтэҕэ. Ол иһин Пекарскай көмөтүнэн айымньы кырыытын-кылаанын нарылыы түһэн баран нууччалыы тылынан эрэ оонньоноро көҥүллэммитэ. Саха көрөөччүлэригэр балай да өр кэм ааспытын кэннэ көҥүллэнэн, улахан сөҕүүнү, биһирэбили ылбыта.