Өрүскэ
Хойутаабыт хаастар хаһыытастылар.
Кэрии тыаҕа кэҕэ саҥата
Чугаһаан кэлэр, ыраатар.
Кулууп таһыгар кыргыттар ылластылар
Сайын туһунан, таптал туһунан.
…Хонууга тураммын, хомойо санаатым
Уон аҕыстаах уолан буолбатахпыттан.
* * *
Урут төрөөбүттэр поэзия кэрэтин,
Биһиги, билиминэ улааппыппыт,
Ойуулуур идэҕэ эмиэ үөрэммэтэхпит,
Музыкаттан төрүт да маппыппыт.
Оттон бүгүн түөрт саастаах саха киһитэ
Пушкин поэматын өйүттэн аахта,
Бетховен сонататын сэттэлээх эдьиийэ
Уон тарбаҕынан оонньоон сыналытта.
Итини истэ-истэ, ким саарбаҕалыаҕай
Биһиги ыччаппыт үрдүк аналлааҕар?
УЛУУ НОРУОТ СҮРЭҔИН СЫЛААһА[3] Советскай норуоттар кэргэннэригэр
Сахам тыла барҕара сайынна:
Сахалардыын сахалыы кэпсэттэ
Евгений Онегин – Нева ньургуна.
Татьяналыын комсомолка кыргыттар
Чараҥҥа нарыннык ылластылар,
Алаас аайы Ленскэй арията
Сахалары уйадыта дуораһыйар.
Улуу Пушкин лыҥкынас ырыата
Сахалыы сатараан тарҕанна.
…Толстой Анната ыар трагедиятын
Мин төрүт тылбынан муҥатынна.
Революция өргөстөөх тыллааҕа
Маяковскай сахалыы саҥарар.
…Улуу норуот сүрэҕин сылааһа,
Күн санаата сахаларга сыдьаайар.
БИһИГИ НЬУКУЛАЙБЫТ
(Оҕонньор олоҕуттан үс түбэлтэ)
Аҕыс уон сыл кыстык хаарын
Ким кыайан күрдьүө баарай!
Чахчы бааччы кырдьыбыт
Биһиги Ньукулайбыт.
1
Былыт саппыт былыргытын
Оҕонньоттор кэпсииллэр.
– Ыраахтааҕы, баай былааһын
Ыар кэмигэр, – дэһэллэр,
– Тыаны, ууну мамырыйан,
Талбытынан дьаһайан,
Бу сир бастаах сиһэ буолан,
Аҥаардастыы аатыран
Улуу кулуба оҕото
Уордаах тойон олоорто.
Кини диэтэх уу ньуурун,
Уоттаах хараҕын утаран,
Туруулаһан кэпсэтэр,
Дьохсооттоһон мөккүһэр
Биһиги сирбитигэр
Икки атах суоҕа, – дииллэр.
Ханнык диэбит хардааччылар
Уоттуун-күөстүүн умуллаллар,
Бэл-бэл диэтэр иһээччилэр
Толлор, куотар үһүлэр.
Оччолорго бу Ньукулай
Отут уолан саастааҕа,
Сытыы, модьу, кус быһый
Сылгыһыт уола ааттааҕа.
Арай биирдэ уордаах, улуу
Тойон аатын ааттааннар,
Күөн көрсө диэн арҕаа улуус
Ааттаахтара мустаннар,
Ат сүүрпүттэр,
Онно туран
Биһиги Ньукулайбыт
Сүүрдүбүт ата кыайтаран,
Быдан хаалан тахсыбыт.
Кыһыытыгар уордаах тойон
Таптыыр атын кырбаабыт,
Оннооҕор ордук уордайан
Ньукулайга хайыспыт.
Өксөкү курдук үөгүлээн,
Хахай курдук хаһыытаан,
– Сыакаар! – диэн үөҕэн, сэмэлээн,
Сынньан барбыт, куолутунан.
– Онуоха, – дииллэр, – Ньукулай
Олох диэн уолуйбатах.
– Оргууй! – диэбит. – Тохтоо, туолуй!
Мин атаҕым кыайтарбата.
– Тыллаах-өстөөх… Абаккабын