Ийэм ол курдук кэпсиир этэ.
Кэпсээнньит тылы быһаарыыта:
>1Тоҥус Сирэ – билигин Өлөөнүнэн биллэр. Сыантардара Солоҕоон диэн быһыылаах. Оҥньоо, Таас Хороон диэн сирдэр. Кэлин, дэриэбинэ буоларыгар, Өлөөнү булбуттар.
ААТТАММАТ ОҔОННЬОР АРАҤАҺА
Өтөх Оҕонньор, бэйэтэ ойун оҕонньор, дьоннорбор кэпсиирин истэр этим. «Биһиги төрдүбүт – аата Ааттаммат Оҕонньор», – диир этэ. Эҥээрдэк төрдүтэ. Өтөх мин аҕабын кытта бииргэ төрөөбүт дьахтары ылбыт. Биһиги күтүөбүт.
Былыр ол Ааттаммат Оҕонньор араҥаска хаалбыт. Өтөх кырдьарын саҕана араҥаһа былыр сууллубут. Хаххыйах бөҕө үүнэн турар үһү. Оҥкучах курдук сиртэн үүммүт. Онно кэлэн, эһэтин санаан, сынньанан, табаахтаан ааһар.
Дьэ, онно ол сороҕор кукаакы буолар диир. Хаххыйахха олороллор үһү. Хантан кэлэрэ биллибэккэ. Сороҕор буоллаҕына кугас тииҥ буолан, сүүрэн таххар үһү хаххыйахха. Ону ол оҕонньор: «Эһэбит эмэгэтэ билигин да баар эбит биллэрэр», – диир.
Кыра эрдэхпитинэ отоннуур хордоҕойбут. Ол хаххыйахха чугаһаабаппыт. Ырааҕынан ааһабыт. Чугас куччугуй көлүйэ баар. Онно эһэбит төбөтүн уҥуоҕа, уулаан, кубарыйан олорор диэн кэпсиир этэ.
Итинэн мин билиим бүтэр. Оҕонньор кэпсиирин истэр этим.
Иннокентий Афанасьевич Петров-Чыычаах (1928). Ньурба, I Бордоҥ. Дьаарын аҕатын ууһа. 1994 с. кэпсэппитим.
Төрүппүт Дьаарыттар эбит. Айдаҕа төрөөбүттэр үһү. Оҕонньор. Ол Оҕонньоруҥ киирэн уулуур. Былыргы, былыргы-ы ити. Хас да хос эһэ. Үс хас буолуо, чэ.
Мин аҕам кэпсиир этэ: «Күн киириитэ, төкүнүйэн киирэн, уулаан тахсар үһү. Күөс быстыҥа. Инньэ диэн кэпсииллэр», – диир этэ. Бэйэтэ көрбөтөх. Ол Оҕонньор ааттаах ойуун үһү. Бу дойдуга хара өлүү баар үһү. Былыр. Ону үтэйбит үһү диэн кэпсииллэр этэ. Олох Хара Байҕалга илдьэн быраҕыахтаах үһү. Онто тарбаҕын быыһынан биир үөн түһэн хаалбыт. Бүлүү быыһыгар. Онон Бүлүүгэ ыалдьаллар билигин даҕаны диэн кэпсииллэр этэ.
Семен Васильевич Семенов-СиэдэрэйСэмэн(1927). Ньурба Малдьаҕара. 1994 с. кэпсэппитим.
Бу дойдуга киһи суох эрдэҕинэ, тоҕус ураһаннан кэлэннэр, тоҥустар түспүттэр. Тиит Ураһа диэн билигин ол сир. Ол кэлиилэригэр аҕыйах саха баар эбит. Сэриилэспиттэр балар. Биһиэннэрэ ох сааннан киирсибиттэр. Хотторбуттар сахалар. Били тоҥустарга.
Һоччоҕо даҕаны улахан өйдөөх дьоннор бааллар эбит. Былыргы ньүкэн үйэҕэ. «Бу үчүгэй сирбитин былдьаары гыннылар. Хайдах арахсыбат сүбэни булабыт», – диэбиттэр. Хотторон бараннар. «Хоттордубут, эһиги тойон буоллугут», – диэн тохтоппуттар сэриини. Албыннаабыттар.