Үһүйээннэр, номохтор - страница 106

Шрифт
Интервал


Николай Николаевич Мартынов-Соһор (1939). Ньурба, Омолдоон. Хоробой аҕатын ууһа. Үрдүк үөрэхтээх, учуутал. 1994 с. кэпсэппитим.

СЭРГЭЛЭР

Сэргэни улахан гынабын. Былыр-былыргыттан. Мин санаабар, өйдөбүлбэр сэргэ мэнээк баҕана, сүрдьүгэс буолбатах. Саха санаалаах, тыллаах-өстөөх, олоҕор буолбут түгэни бэлиэтээн, санаатын иҥэрэн, түмэн, кэнники хаалынньаҥнарыгар, ыччаттарыгар өйдөбүнньүк буоллун диэн, саха сиэрин-туомун толорон туруорар.

Сэргэни мас, баҕана диэхпин тылым барбат. Сэргэ аата сэргэ. Маны мэнээк тыытыллыбат, алдьатыллыбат.

Кырдьаҕастар этэллэр этэ: «Былыргы дьон өтөҕөр суулла сытар сэргэни, сиэрин-туомун тутуһан туруордаххына, оҥорбут үс улахан айыыҥ боруостанар», – диэн. Ол гынан баран, сиэрин-туомун билиллиэхтээх. Үлүбээй туруору анньан кэбиһиллибэт. Инньэ дииллэр этэ.

Ону санаан, 68 сыллаахха үлэ, сынньалаҥ лааҕырын салайыахпыттан, аан бастаан Акана Улахан Сээйэтигэр, Чкаловтан биир хонон тиийэр сиргэ, Билиргэ, тиийбиппит. Онно 18 оҕону кытта 6 улахан киһи элбэх оту оттоон, олус үчүгэйдик сайылаабыппыт. Уонна онтубут бэлиэтин Улахан Сээйэ биир үтүө сиригэр сэргэ туруорбуппут. Бу сэргэ турар сирин онтон ыла аканалар Оскуола Сэргэлээҕэ диэбиттэр уонна улаханнык сэргииллэр.

Онтон, Ньурбачаан сиригэр кэлэн, 77 сыллаахтан үлэ, сынньалаҥ лааҕырын салайбытым уонна үлэлээтэҕим устатыгар бэрт элбэх оту оттоон, барыта Ньурба оҕолорун илдьэ тахсан. Бу оҕолор үлэҕэ үөрэнэн, улаатан, төлөһүйэн, араас дьону кытта көрсөн, күһүнүгэр киирэллэрэ. Оҕолор даҕаны, төрөппүттэр даҕаны астыналлара. Ол иһин, оҕолорго оннук сэргэ туруорбуппут диэн кэпсээбиккэ, биһиги эмиэ сэргэ туруоруохтаахпыт дэспиттэрэ.

Оҕолорго кэпсээтим, сэргэ диэн мэнээк баҕана буолбатах, элбэх киһи көрөр, онно сэргэ турбут диэн сэһэҥҥэ киирэр. Силигэ сиппит, ойуулаах-дьарҕаалаах, Үрдүк Үөһээ Айыыларга ананар диэтим. Уонна сиэри-туому ситэриллиэхтээх диэтим. Сэргэлэри, сиэрин-туомун толорон, хас сыллаахха оҥоһуллубуттарын, бу сылга төһө от оттоммутун, муҥутаан 430 тоннаҕа тириэрдибиппит, кимнээх оҥорбуттарын суруйан туруортаабыппыт.

Туруорарбытыгар үстүү сүүмэх арыылаах сиэли сэргэ турар оҥкучаҕар түһэртээбиппит, үстүү манньыаты уурбуппут уонна, уот оттон, арыылаах сиэлинэн аһата-аһата, күн тахсар өттүгэр сөһүргэстээн туран, сир-дойду иччилэригэр анаан, Үөһээҥҥи Үрдүк Айыыларга анаан, бэйэм сахалыы алҕаабытым. Дьон барытын ортотугар. Ыалдьыттар кытта бааллара. Уонна туруортаабыппыт.