Үһүйээннэр, кэпсээннэр бары хайа эрэ өттүнэн биллэрэр, иитэр суолталаах буолан иһэллэр.
Ат барыны кыайар кыахтаах, биһигини көрө-харайа сылдьар дурдабыт-хаххабыт буолар диир үйэлээх үһүйээни 1969 сыллаахха Чурапчы Мугудайын кырдьаҕаһа 82 саастаах М. А. Пермяков кэпсээбититтэн суруйбуппун бу хомуурунньукпар киллэрдим.
1975 сыллаахха Өймөкөөн II Бороҕонун 63 саастаах киһитэ И. М. Готовцевы кытта кэпсэппитим. Иннокентий Максимович: «Уус Алдантан биир киһи саадьаҕай оҕуһу миинэн тахсыбыта үһү. Ол тахсан, ити Бороҕон нэһилиэгин төрүттээбитэ үһү», – диэн кэпсээбитэ. Бороҕон диэн кииннээх Уус Алдантан тахсыбыт киһи Өймөкөөҥҥө Бороҕон нэһилиэгин төрүттүүр.
Ити үһүйээни биир ааттаах сүүрүк оҕустаах Улуу Хоро Саха сирин киин өттүгэр көһөн кэлбитин туһунан киэҥник биллэр үһүйээҥҥэ сыһыары тутан көрүҥ.
Үлэм быһыллыбыт кээмэйэ хааччахтаата. Онон манна үөрэнээччилэрим үлэлэриттэн уонна тус бэйэм эрэ кэпсэтэн суруйбуппун киллэрдим. Онон, холобура, наука кандидата М. Т. Гоголева, Орто Бүлүү ытык кырдьаҕаһа, 1907 с. төрөөбүт О. Т. Мальцев кэпсээнин суруйан биэрбитин киллэрбэтим.
Хомуурунньукпун судургутук тистим. Улуустарынан наардаатым.
Күндү ааҕааччыларым, болҕомтолоохтук ааҕыаххыт уонна бэйэҕит санааҕыт хоту өрө-таҥнары сыымайдаталаан көрүөххүт, сыана быһыаххыт диэн эрэнэбин.
2004 сыл
Багдарыын Сүлбэ
Гаврил Григорьевич Полушкин.Абый улууһа, Муҥурдаах. 1979 с. 81 саастааҕа.
* * *
Саамай былыргыбыт Дьокуускайтан кэлбит үһү. Биир эмээхсин ыарыыттан күрээн кэлбит үһү. Икки уоллаах. Атынан. Аатын кыайан билбэтим. Эмээхсин эрэ диэн буолар.
Таас. Улахан сис оттон. Үрдүгэр оҕолоох таас олорор. Былыргылар омук дьахтара таас буолбут дииллэр. Олорон.
Дьон олорбут сирэ эмиэ. Дьэ, Эбэ диэн эһэни ааттыыллар. Харыстаан, куттанан. Эһэ диэтэхпитинэ, иэстиэҕэ диэн буоллаҕа.
Константин Петрович Стручков. Абый улууһа, Ураһалаах нэһилиэгэ. Баатылыы ууһа. 1979 с. 68 саастааҕа.
Биһиэхэ былыр эһэни ааттыыллар коок диэн. Тиилээһин диэн батыйанан өлөрүү. Арҕаҕыттан. Коок диэн харыстаан ааттыыр ааттара. Аньыырҕаан.
Николай Васильевич Ефимов. Абый улууһа, Абый нэһилиэгэ. 1979 с. 77 саастааҕа.
* * *
Абый күөлүн туһунан. Абый диэн киһи аата диэн. Ол гынан баран, онтукалара омук диэн ааттыыллар этэ. Эбээн. Или Айыы диэн киһи эбитэ дуу? Эбээн тыла айыы диэн үчүгэй диэн тыл. Оччоҕо айыыны Абый диэбиттэрэ буолуо диэн саҥалаахтар этэ.