Луоҕа Боотур ол ыйыллыбыт сиргэ баран иһэн, ол күөлтэн чугас сиргэ хонор. Бу хоно сытан, кыыһыран, түөртээх уолун төбөтүн быһа тэбэр. Ол гынан баран, оҕотун аһыйан: «Бу сиргэ оҕо хаана тоҕунна. Хаан тохтубут сирэ. Онон Кыадаҥда буоллун», – диир. Онтон ыла бу сир Кыадаҥда диэн ааттаммыт.
Былыр хааны кыа дииллэрэ үһү.
Былыр, сүүсчэкэ сыл анараа өттүгэр, Арыылаах Муоһааны диэн ааттанара. Кини хара маһын саҕатыттан уулаах сүрдээх улахан күөл этэ. Ортотугар улахан арыылааҕа. Кыргыс үйэтин кэмигэр манна тоҥустар олорбуттара. Бу арыы сорох маһыттан кэлиҥҥэ диэри оноҕос төбөтүн булаллара.
Хампаҕа ыраахтааҕы суолун хомуйа Хаппытыан кинээс Поскачин диэн кырдьаҕас кулубалыын бу күөл таһынан ааһан иһэн, аттарын хаптарбыттар. Дүлүҥ үрдүгэр олорбохтообуттар. Поскачин кулуба Хаппытыантан ыйыппыт: «Эн бу Эбэни туох дии саныыгын?»
«Бу күөл хоту диэки улаханнык иҥнэри турар быһыылаах».
«Туохтан инньэ диигин?»
«Сирин-уотун быһыытын көрөбүн».
«Киһи туһаҕа таһаарыныан сөп этэ. Мин кырдьан хааллым».
Кэлин Хаппытыан: «Поскачин кулуба инньэ диэбитигэр төбөм хаппаҕа аһылларга дылы буолбута», – диэн кэпсиирэ.
Мантан ыла Хаппытыан күөлү хорор санааҕа киирэр. Кэлин, кулуба буолан баран, Өргүөт, Тоҕус, Тааһаҕар дьонун күһүн, от үлэтэ бүппүтүн кэннэ уонна саас мунньан хордорор. Манна хороллоругар туох да хамнаһа суох, хорбут киһи, бу сир алаас буоллаҕына, онтон сир ылыа диэн этиинэн үлэлииллэр.
Биир киһиэхэ икки саһаан сир тиксибит. Дириҥэ 4–5 м кэриҥнээх гына. Буора тохтубатын диэн икки өттүттэн сындырыыстаан иһэллэр эбит. Буору тэптиргэнэн, саар ыаҕаһынан таһаллар эбит. Манна дьон: «Хаппытыан иинин хаһабыт», – дии-дии үлэлииллэрэ. Бу курдук биир биэрэстэ кэриҥэ уһуннаах хорууну 2,5–3 сыл кэриҥэ үлэлээн бүтэрбиттэр.
Ыкса күһүн бары баайдар, хорууну хаһыыга үлэлээбит дьон хоруу аһыллыытыгар мустубуттар. Хорууну хаспыттар. Уу кыайан барбатах, дьоҕойон сыккыраабыт эрэ. Онно баар кырдьаҕастар этиилэринэн, туох да бэлиэтэ суох буор хара тиҥэһэ оҕуһу сүрэҕин, тыҥатын, быарын, икки бүөрүн бырахпыттар. Уонна алгысчыт ойууну аҕалан тыл этиттэрбиттэр. Ол кэнниттэн үс хонон баран, сүрдээх күүскэ этиҥ тыаһын курдук тыаһаан барбыт. Уута Тайыллар диэн күөлгэ түһэр. Сүрдээх элбэх балык чүөмпэлэргэ олорон хаалбытын күһүн куйуурдаан сииллэр. Үһүс сылыгар ходуһа буолар. Баайдар үчүгэйин бэйэлэригэр ылаллар. Хаппытыан кулуба билигин Пятилетка Үөһэ диэн ааттанар сири ылбыт. Атыттар биэстии дьэһээтинэнэн үллэстибиттэр. Маҥнайгы сылларыгар мантан от бөҕөнү ылаллара. Бу сир, уута барарын кытта, Муоһааны аата умнуллан барар, ортотугар арыылааҕын иһин Арыылаах диэн ааттыыллар. Манна күөл уута маҥнай Тайылларга түһэригэр Тайыллар Күөл тамаҕар олохтоох ыаллар дьиэлэрин Арыылаах уута кэлэн тимирдэн кээһэр. Дьонноро тыаҕа нэһиилэ куоталлар.