Эр киһи уонна дьахтар - страница 3

Шрифт
Интервал


Хоһугар киирбитигэр, кыһыны быһа кырыанан бүрүллэн турбут түннүк мууһа бүтүннүү ууллан, сырдык таас нөҥүө күн сардаҥалара кутулланнар, Бэргэн оронун үрдүнээҕи «Огонек» сурунаалтан кырыллан ыйаммыт Крамской «Биллибэт дьахтарын» ойуутугар тайаммыттар, ол дьирбиилэнэр сырдыктан кимэ биллибэт дьахтар сибилигин тиллэн кэлэн, карета иһигэр улуутуйа туттан, кинини кынчыатыы көрбүтүнэн ааһа айаннатан, ат туйаҕын тыаһа таас уулуссанан хабылла туруох айылаах. Аҕыйах мүнүүтэнэн күн уота кини эркиниттэн тэйэн, оронун атаҕар турар кинигэ долбууругар көһүөҕэ.

Уол таҥаһын уларыттаат, сонно көрүдүөргэ төннөн тахсан, саһархай кырааскалаах утары ааны тоҥсуйан тобугуратта. Тута сыыдам чэпчэки атах тыаһа иһилиннэ, итиэннэ Лиидэ бэйэтэ ааны аһаат, кинини көрөн, субу күлүөх курдук уоһун үмүрүччү тутунна:

– Хайа, Бэргэн, туохха наадыйдыҥ?

– Эйиэхэ… – кыыс дьээбэлээбиттии мүчүҥнүүрүттэн уол мух-мах барда.

– Тыый, оччо айылаах туох суһал наада үөскээтэ?

– Киинэҕэ билиэт ыллым… – диэн уол эрэлэ суох эппитигэр, кыыһа саҥа таһааран күллэ уонна баһын быһа илгиһиннэ:

– Оо, Бэргэн-Бэргэн, ааккын уларытан «Сыыстарар» диэххэ баара, бу киэһэ ханна да барар кыаҕым суох, биир дойдулаах уолаттарбыт ыалдьыттыы кэлиэх буолбуттара.

Бэргэн итини истэн уку-сакы буолла, саҥата суох төттөрү хааман эрдэҕинэ Лиидэ эппитэ иһиллэн хаалла:

– Бэргэн, оттон эн Хонооһой Шураны илдьэ бар ээ.

Уол тугу да хардарбакка хоһугар киирдэ. Дьэ кыһыы – Лиидэтэ көннөрү аккаастаан эрэ кэбиспэтэ, өссө «Сыыстарар» диэн хос ааттыы оҕуста уонна – Афанасьева Шуранан хаадьылаата, ити кыыһы араспаанньатын сахатытан «Хонооһой Шура» дииллэр. Эмиэ ахсаан учуутала буолаары сылдьар, уҥуоҕунан намыһах соҕус эрээри, муус маҥан, мыс курдук Шура Бэргэни сөбүлүүрүн, чугасаһа сатыырын сэрэйэр, ону бары да билэ-көрө сырыттахтара, оттон Бэргэн умсугуйара атын, бэйэтиттэн хаалсыбат үрдүк уҥуохтаах, уойбатах, дьылыгырас быһыылаах-таһаалаах, томтоҕор түөстээх, лаппаҕар самыылаах уонна боччумнаах Лиидэ курдук моһуоннаах кыргыттары сөбүлүүр. Оттон Хонооһой Шурата өссө да оҕо сааһыттан тахса иликкэ дылыта, уопсай дьиэ көрүдүөрүнэн дьиэрэҥкэйдии-дьиэрэҥкэйдии хааман иһэрин көрдөххө, хаһан эрэ бу кыыс түспэтийэн, ыал, хотун-хаан ийэ буолан дьоһуннук тутта сылдьыа диэн итэҕэйэр уустуга.

Бэргэн быһаччы аккаастан хомойон, бэл төбөтө ыалдьарга дылы гынан, соҕотохто дууҥ-дааҥ курдук буолла, ол кэнниттэн суунар сиргэ кыраантан чаанньыгар уу сүүрдэн, хоһугар чэй сылыттан, аһаары оҥостон эрдэҕинэ сэмэйдик тоҥсуйбуттарыгар: «Баҕар, Лиидэ санаата уларыйа охсубута буолаарай?» – дии санаат, ааны ыксалынан тэлэйэ тардыбытыгар, бэрт эрчимнээхтик аһылла түспүтүттэн соһуйан, кылгас халааттаах, түөһүгэр чачархайдыҥы суон суһуоҕа намылыйбыт билбэт кыыһа чинэрис гынна, арылыччы көрбүт харахтардардыын Бэргэн харахтара харса түстүлэр. Кыыс мичээрдээтэ уонна кыбыстан суһуоҕун убахтаан, маҥан тарбахтара эймэҥнэстилэр: