Барча шаҳарлар учун, уларнинг ҳажми, функциялари ва ривожланиш босқичларидан қатъи назар, тўлақонли урбанизация жараёнининг марказий вазифалари қуйидагилардан иборат:
– барчани муносиб уй-жой билан таъминлаш;
– аҳоли ва унинг мол-мулки хавфсизлигини таъминлаш;
– аҳолининг заиф қатламларини, айниқса аёллар ва кам таъминланганларни қўллаб-қувватлаш;
– асосий шаҳар хизматларидан тенг ва адолатли фойдаланишни таъминлаш;
– марказсизлаштириш ва сифатли шаҳар бошқарувини қўллаб-қувватлаш.
Келинг, биринчи вазифага эришиш мисолини батафсил кўриб чиқайлик.
Республикада 1991 йилдан 2008 йилгача. шаҳар аҳолисининг ривожланиши ва ўсиши қишлоқ аҳолисининг ўсиш суръатларига нисбатан пастроқ эди. Шундай қилиб, шаҳар аҳолисининг улуши 1991 йилда 40,3% ни ташкил этди ва 2008 йилга келиб у 35,8% гача камайди.
Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2005 йил 14 июлдаги қарорига биноан Ўзбекистон Республикаси аҳоли пунктларининг маъмурий-ҳудудий тузилишини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида» (2005 й.) ва Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг (2009 й.) «Aҳоли пунктларининг маъмурий-ҳудудий тузилишини такомиллаштириш бўйича қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида «ги қарори. Ўзбекистон Республикасининг мавзусида, қишлоқ аҳоли пунктларини шаҳар аҳоли пунктларига бериш мезонлари.
Aмалга оширилган чора-тадбирлар натижасида жами 4434,3 минг кишилик 965 та қишлоқ. шаҳар аҳоли пунктлари (ПГТ) мақомини олди. Натижада, 2009 йилда шаҳар аҳолисининг улуши биринчи марта қишлоқ аҳолисининг улушидан ошиб кетди ва умумий аҳолининг 51,7 фоизини ташкил этди.
Шаҳарсозликнинг устувор вазифаси – аҳолини муносиб уй-жой билан таъминлаш мақсадида самарали уй-жой сиёсатини амалга ошириш эканлиги юқорида айтиб ўтилди. Ўша йилларда республикада аҳолини уй-жой билан таъминлаш даражаси сезиларли даражада ошмади.
Шундай қилиб, 2001 йилда бир кишига уй-жой билан таъминлаш ўртача 13,8 м2 ни ташкил этди, 2010 йил 1 январ ҳолатига – 14,9 м2, 2016 йилда – ҳар бир кишига 15,4 квадрат метр. Уй-жой фонди асосан якка тартибдаги турар-жой бинолари билан намойиш этилди.
Ҳозирги момент динамикаси
2017 йилдан бошлаб ҳозирги кунгача Ўзбекистон Республикаси ҳукумати қишлоқ жойлари аҳолисига эътибор қаратиб, аҳолини арзон уй-жой билан таъминлаш бўйича фаол сиёсат олиб бормоқда. Бу Ўзбекистон Республикаси Президентининг «Осиё тараққиёт банки иштирокида 2017—2021 йилларда қишлоқ жойларда янгиланган намунавий лойиҳалар бўйича арзон уй-жойлар қуриш дастурини амалга ошириш бўйича қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида» ги қарорларида акс эттирилган.