Якутларның төрки телле ата – бабалары булган терлекчеләрнең хәзерге Якутия территориясенә үтеп керүе Байкал буе территориясеннән озак вакыт дәвамында, безнең эраның vix гасырларыннан башлап, ангарда һәм Ленда курыканнар яшәгәннән соң (бу Курумчин культурасы дип атала) барган. Әмма монда төркиләргә кадәрге халык та булган. Тимер гасырының иң борынгы торак пункты Якутскидан түбәнрәк Ююкэ елгасында табылган. Якутиянең иртә тимер гасырының үзенчәлекле мәдәнияте Ленаның түбән агымындагы Олекминск һәм Сиктяхтан югарырак Мухтуя авылы янындагы торак пунктлардан тора. Халык аучылык һәм балыкчылык белән шөгыльләнгән. Якут халкы Ленада Көньяк төрки телле күченүчеләр тарафыннан җирле кабиләләрне йоту нәтиҗәсендә формалаша. Якутларның Көньяк ата – бабаларының соңгы дулкыны урта Ленуга XIVXV гасырларда гына үтеп кергән дип фаразлана.якутларның кайбер локаль төркемнәре, мәсәлән, Төньяк-Көнбатышның боланчы якутлары, чагыштырмача күптән түгел эвенкларның аерым төркемнәренең үзәк районнардан чыккан якутлар белән катнашы нәтиҗәсендә барлыкка килгән. Якутларның иҗтимагый көнкүрешендә ыру төзелеше калдыклары күп калган, ыру үч алуы сакланган. Антропологик яктан якутлар Үзәк Азия һәм Байкал монголоид раса төрләренә карый. Якутлар яшәү урыны, мәдәни-көнкүреш аермалары буенча берничә локаль төркемгә бүленәләр: амгино – Ленский, вилюйский, олекминский, Верхоянский, Төньяк. Якутларның хуҗалыгында һәм матди мәдәниятендә Үзәк Азия терлекчеләре мәдәнияте белән охшаш үзенчәлекләр өстенлек итә, әмма шулай ук төньяк таеж элементлары да бар. XVII гасырның 20 нче елларында якутлар Рус дәүләте составына кертелә, бу аларның социаль-икътисади һәм мәдәни үсешен тизләтә. Шул ук вакытта якут халык массалары патша чиновниклары, сәүдәгәрләр һәм тире сатып алучылар тарафыннан каты ясак җәберләүгә, тупас җәберләүләргә дучар була башлый.
Феодализмга Кол хуҗалыгы аша килгән илләр өчен (мәсәлән, Кытай, Һиндстан, Иран өчен Азиядә, Италия, Франция, Испания өчен Европада), феодаль мөнәсәбәтләргә күчү борынгы заманнарда ук барлыкка килә башлаган Халыклар формалашуда да яңа адым дигәнне аңлата. Феодализмга беренчел община төзелешеннән турыдан – туры килгән илләр өчен (мәсәлән, Европада Германия, Англия, Скандинавия илләре, Россия, Чехия, Польша, көнчыгышта кайбер төрки кабиләләр өчен), кабиләләрдән һәм кабилә берләшмәләреннән Халыклар барлыкка килү процессы феодализм үсеше белән бергә башланган. Европа һәм Азиядәге кайбер кабилә төркемнәрендә һәм берләшмәләрендә (мәсәлән, Монгол һәм кайбер төрки кабиләләрдә) бу процесс чагыштырмача соңрак, XIXIII гасырларга карый.