Bantukanw fana bɛ Fɔ Kongo Basin Pigme kuluw fɛ (Efe, Basu A, Bambuti, wdfl), a ka c’a la, u bɛ danfara Bɔ i n’a fɔ jamana danfaralenw. Bantu kɔrɔnfɛla ni cɛmancɛlamɔgɔw cɛma, Swahilikan min ye Arabukan nɔ kɔlɔsilen sɔrɔ, o cayara kosɛbɛ nin san tan laban ninnu na, a fɔbagaw hakɛ ye miliyɔn 60 ye (Swahilikan mɔgɔw hakɛ ye miliyɔn 1,9 ye). Adamaua, kɔrɔnfɛ kulu fitinin, Azande, Cham-Ba, Banda ani mɔgɔ wɛrɛw bɛ yen minnu sigilen bɛ Cɛma ni Kɔrɔn Sudan.
Kordofan kulu min ka dɔgɔ kosɛbɛ ani a bɛ mara min kɔnɔ, o ye Koalib, Tumtum, Tegali, Talodi ani Katla (Sudan Repibliki) jamanaw ye,
Nilo-Sahara denbaya bɛ jira kuluw fɛ: Songhai, Sahara, Shari-Nile, ka fara jamana fila kan kanko siratigɛ la minnu tɛ kelen ye Maba ani For (Fur). Songhaikaw bɛ Songhai yɛrɛ la, ka fara Djerma ni Dandy kan, minnu sigilen bɛ Nizɛri cɛmancɛ dakunw da la; ka se Sahara kulu ma – kanuri, tuba (tibbu) ani zagava, minnu sigilen bɛ Tchad baji da la ani Cɛma Sahara. Shari-Nil kulu min nafa ka bon kosɛbɛ nin denbaya in kɔnɔ, o ye Sudan kɔrɔnyanfan jamanaw ye (Dinka, Puer, Luo, Bari, Lotuko, Masai, Nuba, walima Nubian, wdfl), minnu tun bɛ Nilotic denbaya yɛrɛmahɔrɔnyalen dɔ kɔnɔ fɔlɔ Cɛma Sudan jamanaw (Bagirmi, Morumadi), Berta ani Kunama jamanaw. O kulu in mɔgɔw sigilen bɛ Zaire worodugu fɛ ani Sudan saheli fɛ. Morumadi kanw bɛ Fɔ Pigme kabilaw fɛ (Efe, Basua, wdfl).