Иккис түһүмэххэ ааптар айар, араас өрүттээх уопсастыбаннай үлэтин ырытар, кэрэһилиир суруйуулар киирбиттэр. Мэлдьи олох үөһүгэр «сырыттахха, кытыннахха сатанар» диэн бириинсиптээх, түмсүүгэ-сомоҕолоһууга угуйар дьулуурдаах дьон-сэргэ биһириир билиҥҥи кэм биир бэлиэ киһитин уобараһын бу матырыйааллар ситэрэн биэрэллэр.
2019 сылга бөлүһүөк, философия билимин хандьыдаата, литератураны чинчийээччи Егор Гаврильевич Винокуров «П.П. Федоров-Сомоҕо олоҕо уонна айар үлэтэ» дьоһуннаах монографияны суруйан бэчээттэппитин хайаан даҕаны ахтан ааһар үтүөкэн үлэһит киһиэхэ махтал бэлиэтинэн буолуохтун!
Сомоҕо диэн боһомо ааттаах суруйааччыттан билиҥҥи олохпут уратытын, олох тыын боппуруостарын арыйар өссө сонун айымньылары ааҕааччы кэтэһэр.
2020 с.
АТТЫБЫТЫГАР БААР АЙДАРЫЫЛААХ
Урааҥхай омук хабыр тымныылаах, уһун кыһыннаах хотугу тыйыс дойдуга тулуйан, торолуйан, ууһаан-тэнийэн, чөл туруктанан күн бүгүнүгэр диэри кэллэ. Онуоха сүрүн төрүтүнэн былыр-былыргыттан норуот эмчиттэрин утумнаан кэлбит үтүө үгэһэ буолар. Ол да иһин, саха киһитэ дьаҥы-дьаһаҕы, оһолтон-дэҥтэн эмтэнэн-томтонон этэҥҥэ аһаран, бырда быстыбатаҕа. Саха сирин үрдүнэн улуус ахсын араас ыарыыны, дьарҕаны эмтээн-томтоон, өрүһүллүбэт да ыарыыттан үтүөрдэн, бар дьон билиниитин, ытыктабылын ылбыт сүдү кырдьаҕастар бааллара, билигин даҕаны абыраллаах айдарыылаахтарбыт аттыбытыгар үлэлии-хамсыы сылдьаллар.
Норуот айылҕаттан айдарыылаах, үөһэттэн үһүйтэриилээх эмчиттэриттэн биир сүдүлэрэ Фома Петрович Чашкин – Куома Чааскын этэ. Кини олорбут кэмэ ойууну-олоҥхоһуту, отоһуту билиммэт, итэҕэлтэн, урукку үгэстэртэн аккаастаммыт бириэмэҕэ түбэспитэ. Онон дьону эмтиирин бобон, хаарчахтаан, хаста эмэ сууттаан, бэл хаайан, сор хаанын сордообуттара.
Таатта оройуонунааҕы «Коммунист» хаһыат 1948 сыллааҕы 04819 №-игэр (эппиэттиир редактор А.И. Бэстиинэп) Ф.П. Чашкин сууттаныытын туһунан иһитиннэрии тахсыбыт эбит. Онно оччотооҕу кэм тыйыс уораанынан аргыйар маннык хабыр тылы-өһү ааҕабыт: «…(оройуоннааҕы норуот суута) реакционнай идеяны тарҕаппыт Фома Чашкин дьыалатын көрдө. Гражданин Чашкин ыраахтааҕы былааһын саҕана ойууннуу сылдьыбыт, оттон 1946 сылтан ыла… Сууттанааччы… бэйэтин албын быһыытын суут… билинэргэ тиийдэ… Чашкины реакционнай тарҕатааччы быһыытынан көрөн суут 6 ыйга кыһалаҥ үлэҕэ приговордаата». Дьэ итинник эрэйи көрбүтүн үрдүнэн ытык аналын толорон, Куома барахсан хас эмэ тыһыынчанан киһини эмтээн-томтоон үтүөрдүбүт умнуллубат өҥөлөөх. Холобурга, сүүрбэһис үйэҕэ саха норуотун эһэ сыспыт сэллик ыарыыны кини адьас кыайа тутарын оччотооҕу мэдиссиинэ үлэһиттэрэ бигэргэппиттэрэ үгүс.