Киэһэ аһылык кэнниттэн, утуйуохтарыгар диэри, иллэҥ кэмнэрэ. Мааппа аһаабыт иһити хомуйар. Оҕонньор көнө саастаах маһы талан, оһох чанчыгар олорон тымтык тыырар. Маһын хайыталаан, эргитэ-эргитэ имиллэҥнэтэн, чап-чараас гына тыыра-тыыра холумтаҥҥа быраҕаттыыр. Байбал тото аһаабыт киһи быһыытынан, хомуллубут утуйар таҥаһыгар өйөнөн, тиэрэ түһэн сытар. Мааппа кыл көлбүһэҕинэн иһитин сууйа охсон, хаҥас диэки илдьэн иһит оронугар уурталыыр. Үөттүрэҕи ылан оһоххо туруору ууруллубут имик-самык умайар хардаҕастары эргитэ аспытыгар, уот күүдэпчилэнэ умайан, дьиэ иһэ сырдыы түһэр.
Бүөтүччээн таһырдьаттан киирдэ. Кинини кытта кырыара тоҥмут ыттара мас бакаайытын соспутунан киирсэн, уот сылааһыгар иттээри, оһох диэки хайыһан олорор. Кылап-халап көрөр. Тыаҕа тахсан куобах айатын эһиэ диэннэр, моонньугар ыарахан бакаайы маһы баайан состороллор. Онон кыһын дьиэтин таһыттан ханна да ырааппат.
– Ити саһыл эргийбэтэ ээ, – оҕонньор бэйэтэ-бэйэтигэр эппиттии саҥарбытыгар ким да сэҥээрбэтэ.
Мантан хоту, аҕыйах мас хаххалаан турар билиини аастахха, Таала диэн күөллээх бүтэй алаас баар. Ол алаас тумус тыатын быһар сүөһү сайыҥҥы ыллыгын устун күһүөрү кыһын саһыл кэлэн ааспыт этэ. Оҕонньор онно айа тарпыта. Хас да сыллааҕыта ити ыллыкка, саһыл биирдэ сылдьыбыт суолугар айа тардан, кэрэмэс саһылы ылбыта. Быйыл онно эмиэ айа тарпыта да саһыл эргиллибэтэ.
Оҕонньор бүтэн, холумтаҥҥа быраҕаттаабыт тымтыктарын хомуйа тутан ылан, оһох чанчыгар сиргэ быраҕар. Кыстаммыт мастан хардаҕастары ылан, сөҕүрүйэн эрэр уокка эбэн, оһоххо туруору уурталыыр.
Оһох хаҥас чанчыгын таһынан хотоҥҥо киирэр аһаҕас аан хараара боруорар. Ол диэки сүөһү ииктээн чарылаппыта иһилиннэ.
* * *
Кыһыҥҥы түүн уһун. Оҕонньор утуйа сытан уһуктан, таһырдьа иккиһин чэпчэтинэ тахсыытыгар, араҥас сулус алтахтыы илик эбит. Онтон уута көтөн, утуйбат. Сыппахтаан баран «турарга сөп буолла быһыылаах» диэт, олоппоско уурбут таҥаһын ылан таҥнар, туран уоту оттор, чаанньыгы өрөр.
Балаҕан иһэ түүн тымныйар. Оһох уота күүдэпчилэнэ умайан, дьиэ иһэ сырдаабытын, сылыйбытын кэннэ Мааппа туран таһырдьа тахсар. Халлаан тымныйбыта сүрдээх. Окко хонон титириэр диэри тоҥмут, кырыарбыт түүлээх ыта кэлэн Мааппа иннигэр-кэннигэр эккэлии көттө.
Сарсыардааҥҥы аһылыктарыгар сыма>1 сиэтилэр. Сорох сарсыарда бэс үөрэни сиэччилэр. Оттон көннөрү от үөрэ баар буоллаҕына, күнү быһа, санаатахтарын аайы, иһэ сылдьааччылар. Ити ааттаммыт астарын сайын аайы элбэҕи хаһааналлар да, саас эрдэ бүтээччи. Дьылы туоруур сүрүн астара буоллаҕа.