Уол сибиэҕэ олорбутун кэннэ, кэргэн дьахтар кымыс, сыалаах буспут эти аҕалан уурталыыр.
– Мин эйигин үлэhиттэри кытары алааска ыытаары ыҥыртардым, – диэн Мымах сорудаҕын иhитиннэрэр. – Онно тиийэн, дьиэ, хотон туталларыгар көмөлөhүөҥ.
– Хайа алааска?
– Бардыалаах диэн. Онно сылдьыбытыҥ дуо?
– Билэбин. Мин бултуур үүтээним онтон соччо ырааҕа суох. Кэҥкэмэ бэтэрээ сиhигэр баар.
– Чэ, бэрт эбит. Күhүн хаар түстэҕинэ, эмиэ тахсан бултуоҥ буоллаҕа дии. Аҕаҥ тахсан атыҥ сиир отун оттоотун.
– Атым сииригэр кур оттоохпун. Онно кыратык эптэххэ сөп буолуо.
– Дьиэ тутуутугар үлэлээтэххинэ, эрэйгин төлүөм. Өйүүн хомуллан бараҕыт. Кэлээр. Аhыыр аскытын хааччыйыам. Ити курдук… Арба маннык баар. Бардыалаахха дьиэ туттарар диэн кимиэхэ да кэпсээмэ! Чып кистэлэҥ. Өйдөөтүҥ дуо?
– Өйдөөн.
Бардыалаах – киэҥ, үчүгэй алаас. Ортотугар улахан күөллээх. Хоту сыырын үрдүгэр дьиэ тутарга сөптөөх киэҥ кырдаллаах. Бу дойдуга киhи-сүөhү олохсуйбатах буолан, от бөҕө үүнэ-үүнэ таах лаҥхарар эбит.
Наар балыгынан, булдунан иитиллэн олорор биир ынахтаах оҕонньордоох эмээхсин олороллор эбит да, төhөнү оттуохтарай. Арай быйыл сайын Мымах баай дьону ыытан оттоппут. Илин тыаны аастахха, Туойдаах диэн үтүө алааска биир ыал баар. Ол дьон наар туой хостоон атыылыыллар. Икки ынахтаахтар. Биир ыал дьиэтэ мантан чугас, хоту Булуус диэн алааска баар. Кинилэр биэс ынахтаахтар, атыыр оҕустаахтар, аттаахтар. Ол кэннэ ыал суох. Түҥкэтэх сир диэн ким да тахсан олохсуйбат эбит. Арай күhүн хаар түспүтүн кэннэ, булчуттар тахсаннар, онно-манна баар үүтээннэригэр олороннор түүлээх булдун сонордууллар. Атын да булт элбэх дойдута.
Үлэhиттэр алаас соҕуруулуу арҕаа хонноҕор олорор оҕонньордоох эмээхсиҥҥэ дьиэлэнэн үлэлииллэр. Күөлгэ туулаан, минньигэс эттээх собону сиэн абыраннылар. Мымах баай аhылыкка диэн кырдьаҕас кур эмирэх биэни биэрбитэ. Онон сыалаах эти хото сииллэр. Арай үүт суох. Ууну оргутан иhэллэр. Хайах таhаарбыттара. Хата, оҕонньордоох муус умуhахтаахтар эбит.
Үлэлии үөрэммит, күүстэрин-уохтарын үгэнигэр сылдьар толуу эр дьон тутуу үлэтин тулуппаттар. Баҕаналарын туруора охсон, өhүөлэрин таhааран, үрүт мастары уурталыыллар. Биэс киhи буолан үлэлииргэ көхтөөх.
* * *
Сайын Парфен Ходырев биир кочанан өрүс үөhээ өттүгэр баран тоҥустартан киис тириитин хомуйан кэллэ. Тоҥустар сайын өрүс хочолоругар кэлэн сайылааччылар. Киис суох диэн үөтэлээх кииhи биэрбэтилэр. Оттон сахалар сайын остуруокка кэлбэттэр.