Аайа бүгүн маҥнайгы экзамена. Кыыс долгуйан аанньа утуйбата, университекка ким-хайа иннинэ кэллэ. Сотору оҕолор мустан бардылар. Бүгүн өйтөн суруйаллар. Бу кэнниттэн үөрэххэ туттарсааччылар охсор аҥаардара эрэ хаалар үһү. Улахан аудиторияҕа элбэх баҕайы остуол турар, хойутуу кэлбиттэргэ миэстэ тиксибэккэ, остуолга үстүү буолан олорорго күһэлиннилэр. Экзамен тутааччы преподаватель, орто уҥуохтаах, ачыкылаах эдэр дьахтар, дуоскаҕа темалары суруйда. Икки тема оскуолаҕа барбыт классиктар айымньылара уонна үһүс көҥүл тема «Аныгы кэмҥэ ыччат миэстэтэ» диэн. Оҕолор суугунаһа түстүлэр, арааһа, үгүстэр көҥүл теманы таллылар быһыылаах. Сотору бэчээттээх лиистэри түҥэттилэр. Аайа үс тематтан хайатын таларын толкуйдаан көрөн баран, Лермонтов «Герой нашего времени» айымньытын талла. Печорин бэйэтин кэмигэр тоҕо сөп түбэспэтэҕин арыйыахтаах. Аайа үчүгэйдик билэр айымньытын төбөтүгэр сааһылаан, былааннаан баран, аа-дьуо суруйан барда. Өйтөн суруйууга үс чаас бэриллэр. Онон ыксаабакка суруйуохха сөп. Аайа алта лииһи суруйан баран, сыыһаларын көннөрөөрү, хат-хат ааҕан көрдө. Уһун дьылыгыр уҥуохтаах, кулгааҕын сабар уһун баттахтаах нуучча уола cуруйуутун ким-хайа иннинэ туттарда. «Өйдөөх баҕайы уол быһыылаах, үлэтин биэскэ суруйбута буолуо» Аайа аудиторияттан эрэллээхтик хааман тахсан барбыт уолу батыһыннара көрөн хаалла. Аайа суруйбут үлэтин хос-хос аахтаҕын аайы астыммат санаа киирэр, элбэҕи уларытыан, эбиэн-сабыан баҕаран көрөн баран, бириэмэтэ тахсан эрэрин иһин хайдах баарынан илдьэн биэрдэ. Кинини кытта бииргэ хас даҕаны оҕо түмүктээтэ.
Печориннар ханнык баҕарар кэм геройдара буолуохтарын сөбүн, судаарыстыба, уопсастыба бары тутула хайдах да киһиэхэ барытыгар сөп түбэспэтин, онон «лишнэй» киһи проблемата өрүү баарын дакаастыы сатаата. Кинини өйдүүллэрэ дуу, суоҕа дуу. «Таах даҕаны аһара бардым быһыылаах, ордук-хос куолута суох көннөрү айымньы ис хоһоонун биэриэххэ баара…».
– Ты сейчас в какую сторону идешь? Может, вместе пойдем? – эмискэ күп-күөҕүнэн тэрбэччи көрбүт нуучча кыыһа ситэн ылан санаатыттан аралдьытта. – Меня зовут Трофимова Лена. А тебя?
– Аайа.
– Ты на какую тему написала?
– «Герой нашего времени».
– А я выбрала свободную тему. Не знаю, что получилось. Вообще-то я могла бы «Войну и мир» выбрать, про философию дуба можно же было написать.