Өлүү-тиллии икки ардынан - страница 21

Шрифт
Интервал


– Биһиги сайын мотуорканан манна киинэ көрө кэлиэхпит.

– Этэрикээни да туоруургут саарбах.

– Көрүөхпүт!

Аара айаннаан иһэн кэргэнэ:

– Хайа? – диэн үчүгэй сонуну истээри Уйбаан сирэйин-хараҕын одуулаһар.

– Икки эрэ кырсалаахпын. Кыыл таба киһи хараҕын далыгар көстүбэт буолла. Куруппааскы баар буолуох курдук. Ыйы быһа кэнсиэрбэнэн үссэнэ сырыттым. Онтубут да дьоҕуһаата быһыылаах. Эн тугу эмит аҕаллыҥ дуо?

– Бурдук манна ыскылаакка баар үһү. «Холбостон» суруктаах кэллим. Ас арааһа тиийбитэ дэһэллэр. Оҕолорго эрэ ону-маны ыллым.

– Тугу да бултаабакка сылдьан хайдах ытыспытын тоһуйуохпутуй? Сатаатар килиэп аҕалбатыҥ дуо? Наһаа ахтыбыппын.

– Килиэби дуу, миигин дуу?

– Хайаҕытын даҕаны… Арба, муорабыт тааҥнаары гыммыт. Мин тиийдим да, төттөрү охторум буолуо. Өйдүүр эрдэххэ, ол суругу билигин миэхэ биэрэн кэбиһиэҥ этэ. Аһы-үөлү Тароторин ойоҕо дьаһайар быһыылаах. Сатаатар оҕолорбутугар сгущенка мүччү ыһыгыннарыллыа.

– Халлаан сырдаан үчүгэй баҕайы. Ол туох тэлимниирий?

– Этэрикээни туоруур бэлиэм. Ылтаһыны ураҕаска саайбытым.

– Оттон тоҕо тэлимниирий? Былаах курдук дии.

– Ити дьэргэлкэн «хамсатар». Өссө да туундара дьиктилэрин көрдөртөөн иһиэҕэ.

– Хайа, ханна? – дии түһэллэр им-дьим испит оҕолор ону истэн.

– Арба, доҕор, саабыт куһаҕан диэн туоһапка көрдөһөн ыллым.

– Онон тугу бултаары гынаҕын?

– Эн ыраата бардаххына, доҕор оҥостуом. Доруоппут биир эрэ дии. Хата ытарга үөрэтээр эрэ.

– Сайын сааны эспэккэ бултуохпут.

– Хайдах?

– Илиминэн.

– Оччоҕо куруппааскыларга эмиэ илим үтүөххэ.

– Куруппааскыны илимнээбиттэрин истибэтэҕим, боруобалыахпыт даҕаны. Оттон саарбыт куһу илиминэн бултуур сурахтаахтар.

– Оо, хаһан саас буола охсор?!

– Байылыат олох кэлэрэ чугаһаата. Икки ыйы хайдах эмэ гынан мүччү түспүт киһи.

САП САҔАТТАН САЛҔАНАН…

Уйбаан дьоннорун дьиэлэригэр үҥүлүтээт, иһирдьэ киирбэккэ таһынан сылдьан аҕалбыт малларын-салларын хахханы буллартыыр, ыттарын бэрт барбах өл хаптарар уонна бэйэтэ, аара айаннаан иһэн аһыам диэн, балык кэнсиэрбэтин хоонньугар уктар. Тааҥ балачча кэҥээбит этэ, ону дьонугар эппэтэҕэ. Хайдах эмэ гынан Киһилээхтэн аҕыйах куул бурдугу аҕалар баҕалаах. Чэпчэки таһаҕастаннаҕына, суукка аҥаарынан эргиллиэн сөп. Оччоҕо эрэ кус-хаас кэлэригэр тиийэр кыахтаахтар.

Ыттара муҥ кыраайынан ойон иһэн, туох эрэ көстүбэт истиэнэҕэ кэтиллибиттии, хорус гына түһэллэр. Кутуруктарын купчутан илэ-чахчы туохтан эрэ олус куттаммыт көрүҥнэммиттэр. Уйбаан, соһуйбут омунугар, ойон турарыгар сыарҕатын түҥнэри көтөн кэбиһэр. Бэриэччитигэр тиийбитигэр ыта ыйылыы-ыйылыы мууһу сытырҕалыыр. Үрүҥ эһэ сытын ыллахтара, өссө чугас быһыылаах. Хантан эрэ муус халҕаһатын быыһыттан кэтээн сыттаҕа дуу? Бэл күнүс үрүҥ тунахха балыйтаран көстүбэт аарыма кыыл бу айылаах балай хараҥаҕа субу да саба барыйан турдаҕына көҥүл. Бэрт чугас буолан ыттар сыт ыллахтара. Сыарҕатыгар сыҕарыйар-сыҕарыйбат сыылыҥхайдаан тиийэн саатын сүөрэр. Бэл табаны хотуппат баҕайы үрүҥ эһэни хайыа эбитэй. Тирээн туран ыта сатаан көрөрө дуу. Аны ыттара куотан хаалыахтара турар. Тарыыр маһы иҥиннэрэр тоҕоостоох муус чөмөҕө суох быһыылаах. Бэриэччитигэр тиийэрэ буоллар, ытын бэйэтигэр хам кэлгиниэ эбит. Ытыгар сынан тиийэн, быатын туппахтыы сылдьан сылбырхай ууну чалымнатан ылар. Бай! Тааҥар бэлиэр кэлбит буоллаҕа дуу. Бу сырыыга сулбу-халбы сыарҕатыгар батыччахтаан тиийэн тарыырын тардыаласпыта мууска хам тоҥо охсубут. Быһаҕынан чээччэйэн онтун бэрт өр астаһан араарар. Барыахтаах сирин маһынан анньыалыы сылдьан муус ырбыыламмытын булан ылар. Ураҕас тиийбэт кэтиттээх аһаҕас уу субу бургучуйа сытар эбит. Ыттара ырбыы адьас кыламаныгар тохтообуттар. Кыл мүччү муораҕа умсаахтана сыспыттар. Курумуутун уллуҥа мууска сыстаҥныыр гына илийбит. Ыттарын атахтарыгар инчэҕэй биллэн эрдэҕэ, кэннилэринэн тэйэн сыарҕаларыгар ыга сыстыбыттар. Халлаан сырдыырын манна кэтэһэрэ кутталлаах буолсук. Ууга да былдьатыыһыктар, тоҥон да буорайыыһыктар. Хаар тохтообот килэҥ муус чысхаанын туох тулуйуо буоллаҕай! Сыарҕатын төттөрү соһон балачча барбахтыыр, онтон ыттарын быаларын бэрийэ-бэрийэ дьиэтин туһаайыытын булларар.