Тыын былдьаһыгар - страница 9

Шрифт
Интервал


Арай ол иһэн көрбүтүм: үрүйэ уҥуор, 300—350 хаамыылаах сиргэ, биир буур тайах утуктуу турар. Айылҕа мүччүрүйбэт сокуонунан, хаанын тэнитээри, тапталлааҕын көрдөөн түүнү быһа хааман баран, үлтү сылайан, үрүйэ кындаатыгар сынньана турар эбит. Кыратык үөмтүбүт, ыарҕа бүтэн, ыраас сиргэ кэлэн тохтоотубут. Ыарҕа мэһэйдээн, ыттар тайаҕы билбэттэр. Хата дьоммут туох буолан бөкчөһө-бөкчөһө үөмтүлэр диэбиттии дьиктиргии көрөллөр-истэллэр. Сааларбытын маска ууран ытыалаан тибиргэттибит. Уончата ыппыппытын кэннэ, кыылбыт сүүрдэ. Илин холун соһо сылдьар. Ону көрөн үөрдүм уонна тайах диэки буутум быстарынан ойдум. Дулҕаттан бүдүрүйэ-бүдүрүйэ, үрүйэни сүүрэн туораатым. Ыттар урут тиийэн ойуурга киллэрэн тохтоттулар. Кинилэри үөрэтээри, кыратык үрдэрэ түһэн баран охтордум.

Дьэ манна буолла өрөгөй, үөрүү кылаана. Баай Байанайбытын уот оттон арыылаах килиэбинэн күндүлээтибит. Тайахпытын астаан, быарын үтэн, холкутуйан аһаатыбыт.

Киэһэлик борук-сорукка Бассынаай үүтээнигэр тиийбиппит, дьоммут кутаа аттыгар аһаары сабдыгыраһа сылдьаллар. Бултаан сылайан истэххэ, бииргэ бултуур дьонуҥ кулуһуннарын уотун халлааҥҥа харбаһар кыымнара кэрэ көстүү буолан сүрэҕи өрүкүтэр, быары сылаанньытар. Бултаабыппытын көрөн дьоммут үөрэн харахтара чаҕылыста. Өл хаба түһээт, хайдах бултаабыппытын кэпсээтибит.

Онно кырдьаҕаспыт Өлөксөй: «Бэҕэһээ Таатта булчута алҕаан, бүгүн бултуйбуккут», – диэн үөртэ. Алгыс баһа сыалаах диэн итини этэн эрдэхтэрэ.

Аммаҕа

Хайахсыкка учууталлыы сылдьан, күһүҥҥү уһун өрөбүлгэ үлэбиттэн көҥүллэтэн, аар айылҕа маанылаан айбыт кэрэ кыыс Аммаҕа бултуу бардым. Дьэримиэй үөрэ-көтө көрүстэ.

Дьэримиэй диэн саар-тэгил уҥуохтаах, бэйэтин кыанар киһи, иһиттэр истэ олоруох элбэх кэпсээннээх, устар ууну сомоҕолуур, хомоҕой тыллаах эр бэрдэ. Уһун түүнү быһа атаһым кэпсээнин истэн Соморсуҥҥа хоннум. Сарсыарда тыҥ хатыыта туран икки атынан айаннаатыбыт.

Амма Эбэҕэ тиийбиппит – уҥуоргу кытыыта өссө даҕаны тоҥмокко сүүрүгүрдэ турара. Киһим сүүрдэн кэллэ да, сүүрүктээх ууну үрдүнэн ойутта, уҥуор тиийэн түһүүлэригэр ата халтарыйан ууга бар гынна. Хата эр бэрдэ, кыанар киһи буолан, атыттан арахсан муус үрдүгэр үҥкүрүйдэ. Уу чычаас буолан, муус анныгар барбатылар. Онтон мин аппын кэстэрэн туораттым.

Киһибэр: «Таҥаһыҥ сиигирдэ, онон төннүөххэ», – диибин.