3. Уралға юл табыу мәсьәләһе ошо сәбәптәргә бәйле улар өсөн баш ватҡыс йомаҡ булып торғандыр, тип уйларға тура килә. Ләкин, юлға сыҡҡан дүрт батырҙың Уралды эҙләүе баребер аңлы йүнәлештә булғандыр, тип ныҡлы ышанып була. Бының өсөн ул һунарсы ҡәүемдәренең улдары ярайһы уҡ бай мәғлүмәткә эйә булғандар. Шул турала әҙерәк фекер тәҡдим итәбеҙ.
а) Ҡайыҡтарында алданыраҡ ағып киткән кешеләр һыу күмеп бөтмәгән таныш тауҙар янынан үткәндә ағымдың көньяҡҡа(Ҡояш иң юғары торған тарафҡа) икәнен шәйләргә тейеш булалар.
б) Һыу менән барған ҡайыҡтар асыҡ “диңгеҙ”гә сығып Урал түбәләре күҙҙән юғалғандан һуң да байтаҡ ваҡыт һыуҙың Урал тауҙарына бәрелеп шаулап гөрһөлдәүен ишетеогә тейеш булалар, моғайын. Был – һыу өҫтөнән, ҡайһы бер осраҡтарҙа, тауыш бик алыҫҡа китә алыуы менән аңлатыла. Жюль Вернда капитан Гранттың ҡыҙы атаһының тауышын төнөн ишетеп ҡалыуы – фантазия ғына түгелдер. Мәҙәк итеп иҫкә төшөрә алабыҙ: беҙҙең Ҡөҫәпҡол ауылының балыҡсыһы(Ишембай районы) Ватан һуғышының иң ауыр осоронда(1942, көҙ) иртән Иҙелдә ауын ҡарағанда(һуғыш барған яҡтандыр) туптар атып шартлауҙарын ишеткән, имеш.(С – дин бабай). Шул һыу гөрһөлдәгән саҡта кәмәләгеләр Ҡояшты, йәки йондоҙҙарҙы ла күреп ҡалһа, улар үҙҙәренең ниндәй тарафҡа китеп Уралдан алыҫлашыуын аңлай алғандар;
в) Шул да бар, Иран тауҙары күренгәндә Ҡояш йәки йондоҙҙар ҙа күренһә, ошо м әсьәләлә тағы ла нығыраҡ асыҡлыҡ өҫтәләсәк;
г) Ниһәйәт, иң мөһим мәғлүмәтте Ирандағы ерле халыҡ һүҙҙәренән аңларға тейеш булалар беҙҙең яҡташтар. Улар ошо һалҡын тоҙло һыулы ташҡындың тиреҫтән, һыуыҡ елдәр иҫә торған мәңге ҡараңғы(Төньяҡтан) килеп тулыуын күрергә тейеш булғандарҙыр, тип уйларға була.
Ҡобайырҙа күк йөҙөндә ҡош осалмаҫлыҡ болоттар ҡайнауы тураһында әйтелеүен иҫәпкә алғанда, беҙҙең әлеге “Ҡояш, йондоҙҙар күренһә”, тип өмөт итеү нигеҙһеҙ һымаҡ. Ләкин…, кем белә ул аҡылға һыймаҫлыҡ ағымдың өҫтөндәге бөтә атмосфера күренештәрен?! Мәҫәлән, емергес океан тайфунының үҙәгендә, ғәҙәттә, “око тайфуна” тигән аяҙ күкле, елһеҙ тыныс урын була…
5.Ташҡын һыу ҡайта башлағас дейеүҙәр кәүҙәһенә оҡшаш тауҙар барлыҡҡа килгәне, үле бушлыҡтар күренгәне; йәншишмәләр
4400 –
Дейеүҙәрҙе ҡырған, ти,
Шул саҡлы улар үлгән, ти,
4410 Киң диңгеҙҙең өҫтөндә
Тау барлыҡҡа килгән, ти,
––
Урал барған юлдарҙан
Халыҡ эйәреп барған, ти.