Adamlar müňlerçe ýyl bäri gipnotiki tendensiýalara girýärler. Köp medeniýetlerde we dinlerde oýlanmagyň bir görnüşi hökmünde görüldi. Parsyň jadygöýleri we Hindistanyň ýogalary müňlerçe ýyllap dini maksatlar üçin gipnoz bilen meşgullandylar we barmaklarynyň her hereketi bilen ekstatiki keşbe girdiler. nazaryňyzy burnuňyzyň ujunda saklamak; mesmerizm hadysasyny öndürmek üçin ekzoteriki täsiriň zerurlygynyň ýokdugy äşgärdir. Bu prosesleriň hemmesiniň esasy maksady, başga bir obýektden, maksatdan ýa-da hereketden bihabar ýa-da biperwaý bolsa-da, mowzuk bir ideýa ýa-da pikirler zynjyryna doly siňdirilen abstraksiýa ýa-da ünsi jemlemek endigini ösdürmekdir. Gipnotiki ýagdaýyň iň irki ýazgysyny 1027-nji ýylda "trans" hakda ýazan pars lukmany Awisenanyň ýazgylaryndan tapyp bilersiňiz. Häzirki zaman gipnozy XVIII asyryň ahyrynda başlandy we “häzirki gipnozyň” atasy hökmünde tanalýan nemes lukmany Franz Mesmer tarapyndan meşhur boldy. Şol döwürde gipnoz Mesmeriň adyny göterýän "mesmerizm" ady bilen tanalýardy. Gipnozyň gipnotistden gipnozlaşdyrylan adama akýan mistiki güýjüň bir görnüşi diýip pikir edýärdi, ýöne gipnozda jadyly elementiň ýokdugyny öňe sürýän tankytçylar tarapyndan onuň teoriýasy ret edildi.
Gipnozy we baglanyşykly hadysalary düşündirýän dürli teoriýalar bar. Üýtgedilen döwlet teoriýalary gipnozy aňyň üýtgän ýagdaýy ýa-da adaty aň ýagdaýyndan tapawutly habarlylyk derejesi bilen häsiýetlendirilýän görnüş hökmünde görýär. Munuň tersine, döwlete degişli bolmadyk teoriýalar gipnozy dürli-dürli plasebo effekti, terapewt bilen özara täsiriň kesgitlemesi ýa-da rol oýnamagyň görnüşi hökmünde görýärler.
Irritli içege sindromy we menopauza garşy gipnoz esasly bejergiler subutnamalar bilen tassyklanýar. Gipnozyň beýleki problemalary bejermek üçin ulanylmagy, çilimi taşlamak ýaly garyşyk netijelere eýe boldy. Irki şikesleri dikeltmek we birleşdirmek üçin gipnozyň bejerginiň bir görnüşi hökmünde ulanylmagy ylmy akymda jedelli. Gözlegler, adamy gipnozlamak ýalan ýatlamalaryň döremegine kömek edip biljekdigini we gipnozyň adamlara wakalary has takyk ýatlamaga kömek etmeýändigini görkezýär.
Gipnoz, adamlarda we ýokary oňurgaly haýwanlarda, beýniniň ýokarky bölekleriniň gadagan edilmeginiň hadysalaryna esaslanýan özboluşly ýagdaýdyr. 60-njy ýyllara çenli. XIX asyr gipnoz baradaky pikirler ýörite “suwuklyklaryň” ýa-da magnit tolkunlarynyň – gipnotist tarapyndan ýaýradylandygy aýdylýan ýörite akymlaryň ruhy çaklamalaryna esaslandy. Gipnoz baradaky mistiki pikirler rus (V. M. Bekterew, O. O. Moçutkowskiý, A. A. Tokarskiý we ş.m.) we fransuz (N. Bernheim we J. Çarkot) alymlarynyň eserleri bilen ýok edildi. Bu alymlaryň atlary gipnotiki ýagdaýlaryň meseleleriniň ylmy ösüşiniň başlangyjy bilen baglanyşyklydyr. Gipnozyň bejeriş ähmiýetini kesgitlediler we psihologiki faktory bejeriş maksatly ulanmagyň usuly hökmünde teklibiň aýratyn ornuny düşündirdiler. Şeýle-de bolsa, gipnoz hadysalary barada entek düşnüksiz köp zat bardy. Hususan-da, gipnoz we teklip ýalňyşlyk bilen bulaşdy. Psihologiki hereketi goldaýanlar häzirem Bernheimiň "gipnoz ýok, diňe teklip bar we teklip öz-özünden gipnoz" diýen köne we nädogry pozisiýasyny dowam etdirýärler. Şol bir wagtyň özünde, gipnoz we teklip hadysalary başgaçarak: gipnozyň ýagdaýy adamlara we haýwanlara mahsus bolsa, dilden tekliplere kabul etmek diňe adamyň ýokary nerw işjeňligine degişlidir. Teklipiň fiziologiki tarapy, I.P.Pawlowyň beýni ýarym şarlarynyň signalizasiýa funksiýasy, birinji we ikinji signal ulgamlarynyň adamyň ýokary nerw işjeňliginde täsiri baradaky düşündirişlerinde tapyldy.
