– Даа? Ону билбит буоллар, саахара суох аҕалыахха баар эбит. Биһиги кинини олох муус доруобай киһи курдук саныыбыт ээ. Барара-кэлэрэ чаастата, үлэтин тэтимэ илистиилээҕэ сүрдээх дии, биирдэ даҕаны уоппуска ылан сынньаммыта иһиллибэт, – ыалдьыт чахчы соһуйа истибитин кистээбэтэ.
– Ыалдьыбыта ыраатта ээ, өссө Үөһээ Бүлүүгэ олорор эрдэхпититтэн… Чэ бэйи, саас-сааһынан соҕус кэпсиэххэ. Бороҕонтон Эдьигээҥҥэ көһөн тиийдибит. Эдьигээнин олох туох эрэ ырай дойдутун курдук саныыр, кыратыгар, улаатан да иһэн олоро сылдьыбыт оҕо сааһын өйдөбүлүнэн буолуо уонна оттон аҕатын уҥуоҕа хаалбыт сирэ буоллаҕа дии. Аҕатын туһунан наһаа үчүгэй өйдөбүллээх, кини аатыгар сүгүрүйэн туран ытыктабыллаахтык сыһыаннаһар. Онно түөрт сыл олорбуппут. Михаилы кылаабынай ветвраһынан аҕыйах ый үлэлэтэн баран райкомол бастакы секретарынан талан кэбистилэр. Оттон миигин, лаборатория үлэһитин, кини оннугар кылаабынайынан анаатылар. Түөрт сыл үлэлээбиппит кэннэ киһибин обкомолга ыланнар, 1965 сыллаахха Дьокуускайга көһөн кэлэбит.
– Бу күннэргэ оруобуна Эдьигээн төрүттэммитэ 370 сылын үбүлүөйэ буола турар дии. Улахан тэрээһиннээхтик ыытыллар быһыылаах.
– Тэрээһин бөҕө буоллаҕа дии. Михаил эмиэ онно сылдьар. Биһиги олоро сылдьыбыт дьиэбитин музей оҥорор сурахтаахтара.
– Ээ, оттон эн барсан ол музейы көрүөҥ хаалбыт эбит дии.
– Көрүөхпүн баҕарбытым иһин, онно тиийэн элбэх киһи ортотугар мэһэй-таһай буола сылдьыам дуо? Хаһан эмэ кэлин биир эмэ оҕобун, сиэммин кытта, баҕар, бара сылдьыам.
– Уу, мин эбитим буоллар, дьэ бырааһынньыкка сылдьа таарыйа барыам этэ, – ыалдьыт ис санаатын кистээбэтэ. – Раиса Максимовна оннооҕор Горбачев омук сиригэр бардаҕын аайы куруук кини иннигэр сылдьар курдук этэ дии. Һы-һы.
– Оо дьэ, этимэ даҕаны. Ааранан киһи кыбыстыах инньэ гынар этэ ээ. Мин дьэ, бысталыахтара да буоллар, государство салайааччытын иннигэр илин-кэлин түһүө суохпун. Саха дьахтара айылҕаттан сэмэйэ былыр-былыргыттан биллэр буоллаҕа… – Дора Никитична көрүҥэ холку, дуоспуруннаах. – Дьокуускайга кэлэн баран өр баҕайы үлэ булбакка сырыттым. Кэлин санаатахха, икки кыра оҕолоох буоламмын, миэстэ баарын үрдүнэн ылбаттар эбит. Бэрт өр кэминэн министерствоҕа статистик үлэтигэр ылбыттара. Онтон тыа хаһаайыстыбатын техникумугар преподавателинэн киирбитим. Бэркэ сөбүлээн үлэлии сырыттахпына, Михаилы 1970 сыллаахха Үөһээ Бүлүүгэ ыыппыттара. Мин выпускной группалаах буоламмын, хаалан балтараа сыл үлэлээн баран тиийбитим. Онно лабораторияҕа үлэлээбитим.