Г. Т. Бәхетлемен шушы хәлдән, бүтән бер хәл дә көтмимен, шушы юлдан ризамын, башка төрле юл да тотмыймын.
– Бишкә кадәр һәрбер бала – патша, дип раслый халык. Ләкин тома ятимлектә үткән балалык елларында сезгә падишаһе-әгъзам хәзрәтләренең кадер-хөрмәтен татырга язмаган. Шулай булуга карамастан балачагыгыз сагындыра икән.
Г. Т. «Нигә, – дим, – изге мәктәптән, сабый чаклардан аерылдым?»
– Чыннан да, биниһая авыр язмыш сынауларын горур рәвештә кичеп, сез халыкның үз шагыйре дәрәҗәсенә күтәрелә алгансыз. Михнәт чигүләр артта калган. Алда ниләр кичерәсе Аллаһка гына мәгълүм. Бу җәһәттән Раббел галәмин хәзрәтеннән ни-нәрсә хакында гозерләнеп сорар идегез?
Г. Т. И, Күк! Ал җанымны, тик, зинһар, алма шөһрәтемне…
– Фани дөньядагы дан-дәрәҗә барысыннан да өстенмени? Бу шөһрәтпәрәстлек түгелме соң?
Г. Т. Сөальләр җавапсыз калмасын… Минемчә, онытылу, тибәрелү – үлемнән яманрак. Үзем үлсәм дә, газиз исемем үлмәсен, югалмасын; минем тырышлыгым һәм эшләрем бушка китмәсен.
– Фикер сөрешеннән сизелеп торганча, аерым теманы үзәккә алган әлеге әңгәмәбез барышында ниятләнгән барлык сорауларга да җавап бирелде кебек. Ошбу сөйләшү вакытында сезнең иҗатка тартылуыгыз да, бары үзегезгә генә хас язу үзенчәлекләрегез дә, ерак гасырлардан килгән әдәбиятыбызга гамьле карашыгыз да, аерым әдипләргә мөнәсәбәтегез дә шактый тулы ачылды. Инде әңгәмәбезгә нокта куеп, йомгаклау сүзе әйтсәгез иде.
Габдулла Тукай. Актык сүз буларак шуны әйтәм… Бездә әдәбият бар, һәм дә бай әдәбият!
ТӘРӘККЫЙГӘ ЧАКЫРА ТОРГАН МУЗЫКА ГҮЗӘЛДЕР
Җирдә яшәүче бер генә халыкны да җыр-көйсез күз алдына китереп булмый. Ә татарны бигрәк тә. Аның насыйп кылынган тәкъдире дә көйле итеп язылгандыр сыман. Чыннан да, гаять үзенчәлекле моң белән өртелгән җыр безне әлмисактан бирле киләчәккә озатып бара. Анда бөтенесе дә яңгыраш таба: кайгы да, шатлык та, ышаныч та… Әгәр татар шагыйре үзенең фидаи гомерен моңлы бер җырга тиңли икән, әлеге образлы билгеләмә газиз кавемебезнең үткән юлына да туры килеп тора. Гомумән, олы язмышлы шагыйрьләрнең үзләрен дә җыр-моңнан аерырга мөмкин түгел. Габдулла Тукайны гына мисал итеп китерик. «Җырласаң да, җегет, ачы җырла» кебек сүзләрдә иҗатының асыл рухын сиздереп үткән әдип, белгәнебезчә, төрле уңайдан язылган мәкаләләрендә музыка сәнгатебезгә кагылышлы мәсьәләләргә карата да әтрафлы фикерләрен белдергән. Халык җырларын җыю белән дә шөгыльләнгән ул, шушы теманы үзәккә алып, хәтта җәмәгатьчелек алдында махсус лекцияләр дә укыган. Аның җырларга яратуы да күңелдә соклану уята. Аңлашылганча, безгә «Туган тел» гимнын мөкатдәс мирас рәвешендә калдырган Тукаебыз татарны милли музыка эшчәнлегендә дә тәрәккый югарылыкта күрергә теләгән. Сезнең игътибарга тәкъдим ителә торган чираттагы әңгәмә моның шулай булуын тулысынча раслар дип уйлыйбыз.