Г. Т. Мәдрәсәдүк мине җырчы диләр иде… Хәлфәләр, кече атнакичләрдә, бер кадак симәнкә, ярты кадак чикләвек алып ясаган мәҗлесләрдә дә мине онытмыйлар иде. Мин, самавыр артына гына утырып, алар кушкан көйләрне җырлап бирә идем, шул җырларым бәрабәренә хәлфәләрдән берәр уч симәнкә һәдия кылына иде. Мин, кулымдагы симәнкәне беткәнче яргач, тагын җырлый идем… Кечкенәдән үк күңелемә урнашкан җырулар сөймәкемнән миндә туган телемезне сөю тугъды.
– Баксаң, татарның сөекле «Туган тел» җыр-мәдхиясен язар өчен кирәкле хиссият җирлеге күпне колачлаган калеб катламнарында менә кайчан ук әзерләнә башлаган икән…
Г. Т. Яшәсен туган тел!
– Җырларга ярату белән беррәттән сезнең шәкертлек елларында ук халык җырларын теркәп баруыгыз, хәтта мондый игелекле эшкә башкаларны да тартуыгыз мәгълүм. Аларның бер өлеше, биш көлтәгә тупланып, китапларыгызга да кертелгән. «Халык моңнары» исеме белән аерым җыентык та чыгаргансыз. Сезнеңчә, нәрсә ул халык җыры?
Г. Т. Халык җырлары – безнең бабаларымыз тарафыннан калдырылган иң кадерле вә иң бәһале бер мирастыр. Әйе, бу – кадерле мирас, кыйммәтле мирас!.. Халык җырларының шулай җәүһәр вә якутлардан да кыйммәтле бернәрсә булганы өчен дә, аларга әһәмият бирергә кирәк. Аларны югалтмаска иҗтиһат итәргә кирәк. Белергә кирәк ки, халык җырлары – халкымыз күңеленең һич тә тутыкмас вә күгәрмәс саф вә раушан көзгеседер. Бу – бертөрле сихерле көзгедер. Чөнки халыкның бер генә җыруын тотып нечкәләсәң, шөбһәсез, аның халәте рухиясен, нәрсә уйлаганын вә ни хакында нинди фикердә икәнен белеп буладыр.
– Шундый караш хөкем сөрә: халык тарафыннан яратып кабул ителгән җырлар да берничә гасырдан артык яшәми икән ләбаса. Әйтик, Алтын Урда заманнарына нисбәт ителгән җырны ишетү күңелдә нинди генә уй-хисләр уятмас иде югыйсә. Көй-моңнарыбыз язмышы хакында сезнең фикерегез нинди?
Г. Т. Җырулар вә көйләремез тугърысында тарихи вә әсаслы104 мәгълүмат бирә алмыйм… Минем образованием бик бала рәвештә – малютка булып калган. Юк аның тоткан нәрсәсен куптарырлык кулы. Юк аның уйлаган вә сизгән нәрсәсен дәлилләр берлән сөйләрлек теле. Юк аның караган нәрсәсен аркылы тишәрлек күзе… Эшнең музыка вә аны аңлау мәсьәләсенә җитәчәге сизелә… Шул сәбәптән җәһаләтемне бил игътираф105, ул хакта күп сөйләүдән туктыйм… Чөнки минем (надо признаться) әлегә кадәр опера дип әйткән нәрсәдән дә җүнләп хәбәрем юк.