Малсылыҡ яҡуттарҙың төрки телле ата – бабалары Хәҙерге Яҡутстан территорияһына Байкал Буйынан БЕҘҘЕҢ эраның VIX быуаттарынан башлап, Ангара һәм Ленала курыкандар йәшәгән осорҙан (Был Курумчин мәҙәниәте тип атала) үтеп инә. Әммә бында төрки дәүеренә тиклемге халыҡ та булған. Тимер быуаттың иң боронғо торағы Якутсктан түбән Ююкэ йылғаһында табылған. Якутияның иртә тимер быуатының үҙенсәлекле мәҙәниәте Олекминсктан юғарыраҡ Мөхтөй ауылы һәм Ленаның түбәнге ағымында Сиктәй ауылы эргәһендәге тораҡ пункттарҙан ғибәрәт. Халыҡ һунарсылыҡ һәм балыҡсылыҡ менән шөғөлләнгән. Яҡут халҡы Ленда көньяҡ төрки телле күскенселәрҙең урындағы ҡәбиләләрҙе йотоуы һөҙөмтәһендә формалаша. Яҡуттарҙың көньяҡ ата – бабаларының һуңғы тулҡыны УРТА Ленға XIV-XV быуаттарҙа ғына үтеп ингән тип фаразлана.яҡуттарҙың Ҡайһы бер локаль төркөмдәре, мәҫәлән, төньяҡ-көнбайыштағы болансы яҡуттар, эвенктарҙың айырым төркөмдәренең үҙәк райондарҙан сыҡҡан яҡуттар менән ҡушылыуы һөҙөмтәһендә барлыҡҡа килгән. Яҡуттарҙың йәмәғәт көнкүрешендәового ҡоролошо ҡалдыҡтары күп ҡала, род үс алыуы һаҡлана. Антропологик яҡтан якуттар үҙәк азия һәм байкал монголоид раса тибына ҡарай. Йәшәү урыны, мәҙәни-көнкүреш айырмалары буйынса якуттар бер нисә локаль төркөмгә бүленә: амгино – ленский, вилюйский, олекминский, верхоянский, северный. Яҡуттарҙың хужалығында һәм матди мәҙәниәтендә Үҙәк Азия малсылары мәҙәниәтенә оҡшаш һыҙаттар өҫтөнлөк итә, әммә төньяҡ таеж элементтары ла бар. XVII быуаттың 20-се йылдарында якуттар Рус дәүләте составына индерелә, был уларҙың социаль-иҡтисади һәм мәҙәни үҫешен тиҙләтә. Шул уҡ ваҡытта якут халыҡ массалары яһаҡлы ҡаты иҙеүгә, батша чиновниктары, сауҙагәрҙәр һәм тире һатып алыусылар яғынан тупаҫ ҡыҫырыҡлауға дусар була.
Ҡоллоҡҡа эйә булыу ҡоролошо аша феодализмға килгән илдәр өсөн (мәҫәлән, Ҡытай, Һиндостан, Иран Өсөн Азияла, Италия, Франция, Испания Өсөн Европала), феодаль мөнәсәбәттәргә күсеү боронғо замандарҙа уҡ барлыҡҡа килә башлаған халыҡтарҙы формалаштырыуҙа ла яңы аҙым була. Феодализмға тәүтормош община ҡоролошонан килгән илдәр өсөн (мәҫәлән, Европала Германия, Англия, Скандинавия илдәре, Рәсәй, Чехия, Польша, Көнсығышта ҡайһы бер төрки ҡәбиләләр өсөн), ҡәбиләләрҙән һәм ҡәбилә берләшмәләренән халыҡтар барлыҡҡа килеү процесы феодализм үҫеше менән бергә башлана. Европала һәм Азиялағы ҡайһы бер ҡәбилә төркөмдәрендә һәм берләшмәләрендә (мәҫәлән, монгол һәм ҡайһы бер төрки ҡәбиләләрҙә) был процестың башы сағыштырмаса һуң ваҡытҡа, XIXIII быуаттарға ҡарай.