Вера утрауҙары мегалиттары силәбе өлкәһенең Тургояк күле утрауында (Миасс янында) археологик ҡомартҡылар комплексы (мегалиттар камера кәшәнәһе, дольмендар һәм менгирҙар). Ерҙәге иң боронғо мегалиттар яҡынса 6 мең йыл элек, Б.э. т. IV мең йыллыҡта, йәғни Англияның билдәле Стоунхенджына тиклем (5 мең йыл элек, Б. э. т. III мең йыл) төҙөлгән.
Ҡалалар иле боронғо ҡасабалар, археологтар Тарафынан Көньяҡ Урал территорияһында: Башҡортостанда, РӘСӘЙ ФЕДЕРАЦИЯҺЫНЫҢ Ырымбур һәм Силәбе өлкәләрендә, шулай уҡ Төньяҡ Ҡаҙағстан территорияһында табылған ҡалаларҙың өлгөләре. Ҡалалар диаметры 350 км булған территорияла урынлашҡан.
Бөтә табылған ҡалаларҙы оҡшаш төҙөлөш тибы, ҡала инфраструктураһын ойоштороу, төҙөлөш материалдары, йәшәү ваҡыты, шулай уҡ бер үк топографик логика берләштерә. Ҡаласыҡтар аэрофотоһүрәттәрҙә асыҡ күренә. Һәм тап ошо фотолар ҙур тәьҫир ҡалдыра. 4000 йыл үткәс, ҡалаларҙың ҡалдыҡтары тәбиғи ландшафт, һөрөлгән баҫыуҙар фонында асыҡ күренә. Бындай система-ҡалаларҙы проектлаған һәм булдырған боронғо инженерҙарҙың оҫталығын аңлау килә. Ҡалалар үҙҙәре йәшәү өсөн яраҡлы булған. Беренсенән, улар тышҡы дошмандарҙан һаҡланыу тәьмин итә. Икенсенән, ҡалаларҙа төрлө оҫта кешеләрҙең (шорниктар, көршәкселәр, металлургтар, тимерселәр һ.б.) тормошо һәм эше өсөн биналар эшләнә. Һәр ҡала эсендә ямғыр канализацияһы бар, ул һыуҙы ҡаланан ситтә сығара. Ҡалалар янында ҡәберлектәр ойошторола, хайуандар өсөн загондар төҙөлә. Үҙенсәлеге: ҡомартҡыларҙың йәше, уларҙың иң йәшенә 3700 йәш, был боронғо мысыр пирамидалары менән сағыштырырлыҡ; тораҡ тибы ҡала.
Башлыса кеше эшмәкәрлегенең башҡа эҙҙәрен, ҡурғандарҙы, ҡәберлектәрҙе табалар; ҡалалар стихиялы рәүештә барлыҡҡа килмәгән, ауылдарҙан эволюцияланған, ә шунда уҡ ҡалалар кеүек төҙөлгән; планетала әлегә ошондай ҡала ҡоролошо һәм архитектураһы булған башҡа боронғо торамалар (һәм боронғолар ғына түгел) табылмаған; Шулай Уҡ: Евразия далаларының башҡа мәҙәни ҡатламдарынан айырмаһы; табылған арбаларҙың иң боронғоһо (беҙҙең эраға тиклем 2026 йыл менән даталанған); ул ваҡытта үҫешкән металлургия продукттары; бик камил боронғо гидротехник ҡоролмалар (плотина, быуа, һыу ағыҙыу каналдары (синташта)); боронғо ямғыр канализацияһы (Арҡайым).
Сағыштырма лингвистика һәм тел генеалогик классификацияһын төҙөү этногенез (халыҡтарҙың килеп сығышы) мәсьәләләрен аңлау өсөн бик мөһим. Был проблемаларҙы эшләүҙә антропологтар, этнографтар һәм лингвистарҙан тыш, башҡа күп һөнәрҙәр ғалимдары, шул иҫәптән яҙма ҡомартҡыларҙы өйрәнеүсе тарихсылар, географтар һәм археологтар ҡатнаша, уларҙың тикшеренеү предметы булып боронғо халыҡтарҙың хужалыҡ һәм мәҙәни эшмәкәрлеге ҡалдыҡтары тора.