-2-
«Аа, бэрт да бэрт!» – Сандал күн ортотугар диэри утуйан абыраммыт киһи. Туохха ыксыай, соҕотох бэйэтин бэринэрэ биллэр дьыала. Киниэхэ, дьэ, сайын уһун. «Күн былдьаһыга диэн тугун билбэтэх дууһа», – Бороскуой ама кинини тумнуо дуо. Киһиэхэ барытыгар сыана быһарга ким эрэ анаабытын курдук. Ити эрэ буолсу дуо, илэһиэйиттэн саҕалаан иирээкитигэр тиийэ даҕааһыннаах бу аартык атамаанын баһааҕырдан байар. Киһилэрэ иһэрин иһэр, истэҕинэ иирээкитэ киирэр да, иҥэ-дьаҥа суох. Наай гыннар орулуо, иннигэр көрсүбүтүн дайбаан ааһыа, ордубут түннүктэргэ күүһүмсүйүө. Хайдаҕын да иһин кураанахсыйбыт уулуссаҕа кини эрэ хаһаайын. Биир кэмҥэ Айанньыттар уулуссаларыгар үтүктүһэ-үтүктүһэ дьиэ бөҕө туттубуттара. Киһи аалыҥнас, кэлии-барыы баһаам буолан отой айан суолун курдуга. Бэл, кытыытынан сатыы киһи сылдьарыгар анаан хаптаһын муосталааҕа. Мас үүннэриитинэн үлүһүйбүччэ арааһыттан түөрэн аҕалан олордубуттара. Онтон ордубута ойуур буола үүммүт. Ол күөҕэ эрэ күөрэ-лаҥкы көстүүттэн хараҕы аралдьытар. Дьиэ бөҕө кураанахсыйан турар. Сороҕун көтүрэн ылбыттар. Ким дьиэтэ тэллэй буолбут, ким атын сиргэ көспүт, ыал ыалынан эстибит түбэлтэлэрэ эмиэ баар эбит. Ордубут дьиэлэргэ иһээччи аймах ордууламмыт, түүҥҥү сүпсүлгэн үтүө дьону үргүппүт. Айанньыттар уулуссалара устунан арыгыһыттар аартыктарыгар кубулуйбут, дьиэ аайыттан утуу-субуу дьон өлөн кэлин Абааһылаах аартык диэн иккис аатынан биллибит.
Yчүгэйэ киирдэҕинэ Сандал саҕа сайаҕас киһи суох. Кырдьаҕастарга көх-нэм буолан да абырыыр, сүрэхтэннэҕинэ көмөлөстөҕүнэ да көҥүл. Кини үлэтэ диэн уулуссаны манааһын. Ааһааччы хайаан да кини хараҕын далыгар киирэр. Кими да сүгүн аһардыбат. Кэпсэтэн тэйэр, токкоолоһон төннөр. Бэйэтэ көстүбэтэҕин да иһин, хантан эрэ: «Норообо-оо! Хайа, Настаа, ханналаатыҥ?» – диэн унаарытыа. Аахайбакка ааһа турдаххына үйэтин тухары өстүйүө. Бу аартыгы итиэннэ ырааҕынан тумнаргар тиийэҕин. Кыһалҕаттан кэпсэтэҕин. Yүлүйэни ыраахтан тэһэ көрөн ылла:
– Yүлүйэ, норообо-оо! Хаһан кэллиҥ? – киһиҥ, хата, эндэппэккэ биллэ.
Бу кэпсэтэрэ өрө. Хас көрсүбүт киһитин кытары итинник ыаһахтастаҕына күнэ бүтүүһү дии. Куоракка аллар атаскын да кытары аанньа сэһэргэспэккин. Ыксалга, ааһан иһэн ыаһахтаһа оонньуоҥ дуо, наадаҕын эрэ быһаарсаҕын. Оннукка үөрэнэн хаалан хайдах эрэ. Хаһан билбит киһитигэр барытын түөрэ тэбээн биэриэхтээҕий. Сандаллыын төһө да дьиэ тастыы олордоллор, айах атан кэпсэппэтэх ыччата этэ. Бэрт ачаа уол ийэтин батыһан төбөтө лэкээрийэрин көрөр буолара. Хас кыра оҕону өйүгэр тутуой. Дьиэтинэн уонна дьонугар майгыннатан эрэ биллэ. Аҕатын курдук лаппардаан субу тиийэн кэллэ. Кэтит маҥан сирэйэ, саҥарарын бытаана – ийэтиттэн. Уоннааҕы аматыгар биллибэт кэмэ суох кэмэлдьитэ бэйэтиттэн. Yчүгэй дьонтон эҥин кэлэр…