Йеха буьйсанаш - страница 52

Шрифт
Интервал


Шена дуьхьалваьллачу мунепакъах, Iосех, бекхам оьцуш, Ахьмат-Толлехь лаьтта цуьнан кIен paгI йагийра Ташу-Хьаьжас. ТIаккха кхин тIе а оьгIазваханчу Iосас, ГихтIа а вахана, цигарчу нахе орца элира. Амма орцанца йухавеана Iоса шен мостагI, Гати-Юьртара дIа а ваьлла, дуккха бартахошца Сесана-Коьртехь чIагIвеллачу кхечира.

Цаьршинна йуккъера мостагIалла, де дийне мел дели чIагIлуш, марсадуьйлура. Де дийне мел дели, Iосин тоба лахлора, Ташу-Хьаьжиниг стамлора. Цхьа-ши шо хьовзале Ташу-Хьаьжа, шена тIаьхьа масех бIе мурд волуш, Нохчмахка ондда ког тесна дIахIоьттира, ткъа Iоса цхьалха висира. Бакъду, цаьршинна йуккъехь тIом бацара.

ГIеза-Махьма вийра. Амма Ташу-Хьаьжас ца сацийра Нохчийчохь халкъан маршонехьа, бусалба динехьа къийсам. ХIинца цо аьрру куьйга Къуръан, аьтту куьйга тур лецира. Шен бартахошца цо луьра дуьхьало йора Нохчмахка гIертачу паччахьан эскаршна.

ТIом болчу хенахь динарг хIуъу а мегаш ду. Ташу-Хьаьжина дагавеара шен шира мостагI Iоса. КхидIа а Гати-Юьртахь висар шена кхерамехь дуйла хиъна, Iоса доьзалца ведда Таьшкичу-гIопе вахара.

Цигахь лаьттачу эскаран эпсаршца гергарло тасаделира Iосин. Цунна ницкъ оьшура ша винчу йуьртах ваьккхинчу мостагIчух бекхам эца. Цо сатийсина де тIекхочуш лаьттара. Iосин хьекъалечу коьртана гуш дара оьрсий тоьлург хилар. Дагестанера наггахь йурт бен йацара Шемална тешаме. Малхбале Нохчийчуьра цхьакIеззиг йарташ бен йацара, Ташу-Хьаьжина тIаьхьа а хIиттина, Шемална гIо дийраш. Оцу тIаьххьарчу шерашкахь Ташу-Хьаьжина дуьхьалбуьйлура Iоса тайпа халкъан бала боцу нах.

Цхьана дийнахь Iосина хезира, Гати-Юьрта уллохь, Ахьмат-Толле олучу меттехь долчу шен кха тIехь Ташу-Хьаьжа гIап йугIуш ву аьлла. Иза цо хIуьттаренна до, бохура Iосин даго. ХIетахь паччахьан эскарехь урядник волчу цо, Внезапни-гIопе а вахана, инарлега Граббега дийхира лам чу йечу походехь шега дакъалацийтар. Iоса дика вевзара инарлина. Цунна хаьара, иза шен халкъах хаьдда ваьлла стаг вуйла. Ткъа иштта нах паччахьан инарлаша, лоьхуш, лехьабора.

1839-чу шеран май беттан 9-чу дийнахь паччахьан эскарш хьала а далийна, Ахьмат-Толлехь чIагIвелла Ташу-Хьаьжа а вохийна, цуьнца Гати-Юрт сийначу цIарах йагийра Iосас. Оцу тIехь бекхам сацийтинехь а мегаш дара. Амма цкъа цIийн чам хиъна экха цIий муьйлуш бен магац. Ioca дог тийна Таьшкичу вирзира, цул тIаьхьа кхо бутт баьлча, августан 29-чу дийнахь, инарло Граббес Ахульго схьа а йаьккхина, шена тIаьхьа цхьа а мурд воцуш, Шемал ведда Бена вахча, цунах дIакхийтира Iосин уггар луьра мостагI Ташу-Хьаьжа.