Үсемлек тирәлеккә яраклашсын өчен аңа үсеп карарга кирәк. Орлык рәвешендә чәчәк ул ярым йокы халәтендә була, исән килеш кенә тора, ул чагында генетик хәтере дә ниләр булганын исендә калдырмый. Ә инде үсеп киткәч, ул шушы урынның суын эчә, туфрагындагы ашы белән туклана – орлыкларына шушы төбәкнең үзенчәлекләрен сала. Менә шулай яшәр өчен җайлаша.
…Алчәчәк үзен атлы кешеләр белән ничә еллар һәм кая барганын белми. Яңа җиргә – шушы болынга килгәннән соңгы беренче язын белә. Аны читекле егеткә бирделәр, ә бу болынга килеп чыкканда ул инде үзенең улы булган ир уртасы иде. Үсәр микән дип бик борчылышкан иделәр бугай. Бу орлыклар бик кадерле иде аларга. Аларны кулларына алып кадерләп кенә тоттылар. Улы да орлыкларга бармакларын тидереп сыпырды, сокланып карап торды…
Яңа урын үзе үк куркытып тора. Киң һәм мул даладан соң урман янындагы болынлыкта яшәп китүе ай авыр!Моңа кадәр ул белгән бер генә үсемлек тә юк иде шул биредә! Барысы да ят, берсе дә таныш түгел. Алар арасында үз урыныңны табуы, ят судан, ят туфрактан аш табуы бик кыен иде шул.
Яңа җирдә кешеләрнең дә эшләре тыгыз иде. Әрәмәгә, әрәмә артындагы урманга еш йөрделәр, агач ташыдылар. Кышка кадәр үзләренә дә, хайваннарга да яшәр урын юнәтергә кирәк икәне күренеп тора иде. Әмма шулай да болында чәчәк атып утырган Алчәчәк янына килеп күз салып сокланырга вакыт табалар иде.
Алчәчәк үзенең бу дөньядагы вазифасын белә. Аңа ел саен чәчәк атарга, орлык калдырырга кирәк. Дөрес, шәп кенә тамыры бар аның, әмма анысы – соңгы таяныч, саклык чарасы.
Ә аннары озын һәм салкын кыш килде. Нинди авыр, салкын кышны узды алар! Дөрес, бу төбәктә яшәгән чәчәкләр элегрәк тагын да салкынрак кышлар булганы бар, диләр. Әмма яңа җирдә вакыт яңача ага башлый шул. Яңа җирдәге кыенлыклар күпкә авыррак тоела һәрвакыт.
Болындагы чәчәкләр дә бу кыштан зарланды. Былтыр күп идек, бик-бик күп идек, диештеләр. Озын кышларда ул орлыкларның санаулылары гына исән калды. Менә хәзер кояшта җебегән туфрак астында яталар.
Әле хәзер дә Акчәчәк янындагы Болын Яраны куркытып сөйли:
– Беләсезме без былтыр күпме идек?
Күп идек, миллионлаган идек… Чәчәк – кеше түгел, берәмләп кенә тудырмый балаларын. Аның балаларын күпме җан ияләре ашый, тамак туйдыра, шуның исәбенә җан асрый. Шунысын да исәпкә алып тырышырга кирәк чәчәкләргә!.. Орлыклар күбрәк булырга тиеш! Алар үзләре өчен генә түгел, җирдә тереклек булсын өчен дә тырыша.