Моннансоңтагыникекөнбаргач, без, ТулаөлкәсенеңКиреевскрайоны, Быковкаавылынакилептуктадык.
Килеп урнашкан авылда торулары күңелле иде. Кичләрен квартира хуҗасының кызы белән капка төпләренә чыгып утырабыз. Төннәрен постка басулар юк. Атларны чистартып азык бирәбез дә, кичке аштан соң төн безнең карамакта. Бер-ике көннән соң Наташа мине мәктәп янына танцага да алып бара башлады. Танцага бармаган көннәрне Наташа белән капка тәбендә озак-озак сөйләшеп, сугыштан соңгы тормыш турында хыялланып утырабыз. Ул мине сугыштан соң үз авылына тарих укытучысы итеп чакыра. Хаттә бер көнне мәктәп директоры белән сөйләшеп тә кайткан иде. Шулай, тыныч кына торганда, безгә авылдан өч-дүрт километрдагы урманга күчәргә команда булды. Бу урман, әлбәттә, Соломоновка янындагы Брян урманнары түгел. Андагы сазлыклар да юк. Немец тә атып борчып тормый. Тыныч, вак һәм якты, коры урман. Бирегә килү белән хәрби лагерь тормышы башланды. Төннең теләсә кайсы вакытында торып постка басарга кирәк. Шулай да Брян урманындагы кебек юешлек һәм баткаклыктан котылгач, беренче көннәрдә шатланып куйган идек. Хәр яхшының бер җитешсез ягы булган шикелле, бу коры урманның да безнең өчен өстәмә мәшәкатләр тудырган яклары килеп чыкты. Бердән якында су юк. Суны дүрт километрдан ташыйбыз. Икенчедән бу урман борчалы булып чыкты. Шул кахәр суккан җанварлар безнең тәңкәгә тиделәр. Ни арыган булсак та юнләп ял итә алмый идек. Шул кара җанварлар безне кычкыртып таладылар. Кичтән күлмәкләрне дә әйләндереп карыйбыз, борча кермәскә җиң очларын да бәйләп куябыз, ә ул, эттән туган нәрсә, кайдандыр керә, яисә качып кала да урынга ятуга кырмыска тешләгән кебек тешләп алып, үрә сикертә. Шунда тешләде дип, күлмәкнең шул җирен кысып тотып, тиребез сыдырылганчы тәнгә ышкыйбыз. Янәсе борчаны юк итәбез, ә ул, таш астыннан чыккан нәрсә, икенче җирдән тешләп сикертә. Аннан тоткан кебек буласың, өченче җирдән…. Шундый әшәке җанвар инде. Аптыраган чакларда: «Павел Ильич, син бит ат казанган аучы, бер чарасын уйлап тап инде», – дибез.
–Яхшы, мин бер чарасын күрермен!» – дигән була. Икенче көнне:
–Егетләр, мин сезнең заданиены үтәдем! – ди.
–Нишләттең, ПавелИльич?
–Яртыкисмәксусибепагыздым, – диулкөлеп, – бүгенрәхәтләпйоклагыз.
Шулай итеп, авылда торган көннәрдә генә юнләп ял итеп калдык. Быковка яныннан Тулага бара торган шоссе уза. Бирегә килеп урнашканнан икенче көнне үк без Дружинин белән корпус штабын эзләп Тулага киттек. Тула бездән кырык-кырыкбиш километрда. Барып кайтуы туксан километрга җыела. Шуның өчен атларга бик авырга килә дип, без старшина белән алышып йөри башладык. Бер көнне ул бара, икенче көнне мин.